Kim Novak Never Swam in Genesaret’s Lake – Kim Novak badade aldrig i Genesarets sjö (2005)
Regie: Martin Asphaug | 95 minuten | drama, thriller, misdaad | Acteurs: Anton Lundqvist, Jesper Adefelt, Jonas Karlsson, Helena af Sandeberg, Johan H:son Kjellgren, Anders Ahlbom, Bo Andersson, Leif Andrée, Peter Bäckander, Anders Berg, Torsten Edman, Donald Högberg, Viktor Kannisto, Maria Kulle, Chatarina Larsson, Niklas Lingström, Pär Luttrop, Måns Nathanaelson, Cecilia Nilsson, Peter Nilsson, Ulla-Britt Norrman-Olsson, Jeanette René de Vreede, Josefin Strandberg, Peter Viitanen, Jörgen Berthage
Kim Novak. Dankzij Alfred Hitchcock, die haar de hoofdrol gaf in zijn meesterwerk ‘Vertigo’ (1958), werd zij een grote ster. Eind jaren vijftig, begin jaren zestig sierde haar beeldschone maar onderkoelde verschijning menig jongenskamer. En hoewel haar plek als ultieme vamp al snel werd overgenomen door andere mooie vrouwen, zal Novak altijd tot de verbeelding spreken. Zo zijn er maar liefst drie speelfilms waarin haar naam in de titel voorkomt. Geen enkele nog levende actrice doet haar dat na. De Spaanse film ‘El Curso en que amamos a Kim Novak’ (‘The Semester We Loved Kim Novak’, 1980), waarin we een jonge Cecilia Roth zien, zette de trend. Veertien jaar later was er ‘C’è Kim Novak al telefono’ (‘Kim Novak is on the Phone’, 1994) van de Italiaanse regisseur Riki Roseo. En in 2005 verscheen de Zweedse film ‘Kim Novak badade aldrig i Genesarets sjö’ (‘Kim Novak Never Swam in Genesaret’s Lake’) uit. Hierin betreft het niet de échte Kim Novak, maar een jonge lerares die op haar lijkt. Zij is de droomvrouw van twee tieners, die tijdens een memorabele zomer aan een idyllisch Zweeds meer door bijzondere omstandigheden veel te snel volwassen worden.
Terwijl hij terugreist naar zijn geboortestreek in verband met de begrafenis van zijn vriend Edmund, haalt Erik (Johan H:son Kjellgren) herinneringen op aan een zomer aan het begin van de jaren zestig. Zijn moeder (Chatarina Larsson) is stervende aan kanker. Erik (nu gespeeld door Anton Lundqvist), zijn vader (Donald Hogberg) en oudere broer Henry (Jonas Karlsson) bezoeken haar in het ziekenhuis, maar ze beseffen dat ze nooit meer thuis zal komen. Op school heeft een nieuwe lerares haar intrede gedaan, de beeldschone Ewa Kaludis (Helena af Sandeberg), die de verliefde tienerjongens vergelijken met filmster Kim Novak. Haar vriendje is de potige Berra Albertsson (Anders Berg), ooit de ster van de Zweedse handbalploeg die nu vooral bekendstaat om zijn losse handjes. Erik en Henry brengen de zomervakantie door in het zomerhuis Genesaret aan een prachtig meer. Van zijn vader mag Erik een vriendje meenemen en hij kiest Edmund (Jesper Adefelt), ook al kent hij hem niet zo goed. Tijdens de luie zomerdagen worden de twee goede vrienden, terwijl Henry probeert zijn eerste boek te schrijven. Dan duikt Ewa ineens op bij het zomerhuis. Ze is verliefd geworden op Henry. Al gauw ontdekt Berra dat zijn verloofde hem bedriegt. Donkere wolken pakken samen boven de zomer die zo goed begon voor Erik en Edmund…
Hoewel onmiskenbare thrillerelementen de revue passeren, is ‘Kim Novak Never Swam…’ in de eerste plaats een coming-of-agefilm. Het draait om de veertienjarige Erik en Edmund die volwassen worden. In een paar zomermaanden tijd ontdekken ze hun seksualiteit, bespreken ze zware onderwerpen als leven en dood en verliezen ze hun onschuld. De zomer begint onschuldig en speels, maar door onvoorziene gebeurtenissen eindigt deze in mineur. De whodunit doet er in feite niet toe. Een bestseller van Hakan Nesser lag ten grondslag aan het verhaal. Een klassiek verhaal, dat wellicht hier en daar wat oubollig overkomt maar dat nooit zijn charme verliest. Samen met regisseur Martin Asphaug verwerkte de auteur zijn boek tot een handzaam script. Logischerwijs is de literaire oorsprong van ‘Kim Novak Never Swam…’ nog duidelijk aanwezig – onder meer in de voice-over van de oudere Erik. Asphaug speelt ermee door de gesproken tekst over te laten lopen van de oudere naar de jongere Erik. Ook laat hij, vooral aan het begin van zijn film, zien dat hij de nodige – zij het bescheiden – visuele trucjes in huis heeft. Maar de film heeft die kwinkslagen eigenlijk niet nodig. Gelukkig verdwijnen ze naarmate de film vordert naar de achtergrond. De cinematografie van Philip Øgaard is overigens om door een ringetje te halen, in tegenstelling tot de topzware pianoscore die soms wat al te nadrukkelijk aanwezig is.
Zoals wel vaker in Scandinavische producties is het acteerwerk uitstekend verzorgd. Vooral de twee jonge hoofdrolspelers laten zich van hun beste kant zien. Dat ze af en toe stoffige dialogen voor de kiezen krijgen (‘It was painful to be 14 and know you had seen perfection’), daar kunnen zij ook niets aan doen. Ze zijn echter volkomen geloofwaardig als twee jongens op het kruispunt tussen kind zijn en volwassenheid. De rol van Henry wordt gespeeld door Jonas Karlsson, de Zweedse evenknie van Edward Norton. Een fascinerende verschijning die eigenlijk niet de ruimte krijgt om volledig tot wasdom te komen. De overige rollen – die van Helena af Sandeberg incluis – zijn eigenlijk nauwelijks uitgewerkt om voor volwaardige personages te worden aangezien. Ze zijn bijfiguren in de levens van Edmund en vooral van Henry, de enige echte hoofdrolspeler in deze film. ‘Kim Novak Never Swam in Genesaret’s Lake’ is een mysterieuze thriller over het verlies van de puberale onschuld, platonische liefde en het ontdekken van de pijn van het volwassen worden. Boeiend, visueel het aanzien meer dan waard en sterk geacteerd. Het wiel wordt niet opnieuw uitgevonden; alles wat voorbij komt kennen we al uit eerdere films. Coming-of-age is nu eenmaal een geliefd thema, zowel in de Amerikaanse als de Europese cinema.
Hoewel dit drama zeker zijn gebreken heeft, is dit een degelijke en vermakelijke film. De liefhebber van kwaliteitsdrama met een mystieke ondertoon komt hier zeker aan zijn trekken.
Patricia Smagge