Kinatay (2009)
Regie: Brillante Mendoza | 105 minuten | thriller, misdaad | Acteurs: Mercedes Cabral, Julio Diaz, Jhong Hilario, Maria Isabel Lopez, Coco Martin, Mark Meily, Lauren Novero, John Regala
De Filipijnse cineast Brillante Mendoza verstond altijd al de kunst van het lang oprekken van scènes. In ‘Foster Child’ beleven we bijvoorbeeld het wel en wee mee van een liefdevolle pleegmoeder. De meest triviale handelingen worden in beeld gebracht, zodat het bijna voelt alsof je 24 uur naar een film die ‘een dag uit het leven van’ behandelt zit te kijken. Ook in ‘Manoro’ wordt een jong meisje die samen met haar vader een trektocht maakt bijna real time gevolgd. In ‘Kinatay’ doet de gelauwerde filmmaker er nog een paar flinke scheppen bovenop. De film bestaat voor ongeveer een derde gedeelte uit een autorit door het nachtelijke Manilla. De hoofdpersoon wordt gefilmd terwijl hij in een busje van zijn superieuren zit, op weg naar wat voor hem een gruwelijke ervaring wordt. Het wordt een nacht waarin hij zijn onschuld zal verliezen. En de kijker doet met hem mee.
Peping is een twintig jaar jonge, ambitieuze student op de politieschool. Hij woont samen met de negentienjarige Cecille, met wie hij een kindje heeft. De twee geliefden trekken door hun woonplaats Manilla op weg naar hun trouwlocatie. Het zijn kostelijke beelden, waarbij Brillante Mendoza de kijker als fly-on-the-wall de Filipijnse couleur locale laat meebeleven. De argeloze kijker, die niet op de hoogte is van de plotontwikkeling én de betekenis van de titel (‘Kinatay betekent slachting in het Tagalog), zal op basis van het charmante begin van ‘Kinatay’ totaal onvoorbereid zijn op wat volgt. Hooguit kan de onthoofding van een haan zo maar op de stoep van een van de drukke straten van de Filipijnse hoofdstad gelden als voorbode van wat gaat komen. Of de ongelukkige man die in het bijzijn van honderden toeschouwers en een TV-ploeg dreigt zelfmoord te plegen. Wat het meest beklijft van het begin is echter de blijdschap van het verliefde stel dat gaat trouwen. Ondanks dat zij na de lunch met familie en vrienden weer overgaan tot de orde van de dag blijft het positieve hangen. En dan komt de ommekeer.
Zoals bijna alle pas getrouwde stellen dat hebben, hebben Peping en Cecille geld nodig. Als Peping van een kennis de kans krijgt wat bij te verdienen bedenkt hij zich geen twee keer. Hij zegt toe mee te helpen bij de missie van die avond, zonder van de details op de hoogte te zijn. Zo raakt hij tegen zijn zin in betrokken bij een misdaad. Het is moeilijk om te bepalen op welk punt in de avond de hoofdpersoon had kunnen besluiten er mee te stoppen, maar het moment dat het te laat is komt wel vrij snel. Vanaf dat tijdstip is de marteling die Peping doorstaat ook de lijdensweg van de kijker, want Mendoza laat de kijker de moord door zijn ogen beleven. Soms gaat het beeld vrijwel volledig op zwart, en moeten de schaarse straatlantarens of passerende auto’s voor verheldering zorgen. Het duurt maar voort en het duurt maar voort. De kijker raakt – evenals Peping – gedesoriënteerd. Je weet niet hoe lang de reis nog gaat duren en wat hen wacht bij aankomst. Saai? Dat ligt er maar aan hoe je het bekijkt. Door de onheilspellende geluiden wordt de kijker in ieder geval nooit in een sluimerende toestand gebracht. Je blijft nieuwsgierig; omdat je net als Peping niet het fijne er van weet én je wilt weten of hij doet wat je hoopt dat hij gaat doen. Het is echter geen prettige nieuwsgierigheid, maar een onbehaaglijk gevoel.
Met ‘Kinatay’ heeft Mendoza een film afgeleverd die het publiek in tweeën zal splijten. Of je loopt er gillend van frustratie bij weg, of je begrijpt zijn gedachtegang en laat de mistroostigheid en uitzichtloosheid van de Filipijnse maatschappij tot je doordringen. In dat laatste geval zullen niet alleen de gruwelijkste beelden uit de film je nog dagen blijven achtervolgen, maar vooral het gevoel van machteloosheid. ‘Kinatay’ is geen makkelijke film. Geen film voor een groot publiek, maar dat is ook nooit wat de maker voor ogen heeft. Het is wél een film waarmee Mendoza de kijker aan het denken zet over humaniteit en moraliteit. Fascinerend en spraakmakend, maar geen mustsee. Daarvoor stelt Mendoza het geduld van de kijker te veel op de proef.
Monica Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 2 december 2010
DVD-release: 16 oktober 2012