Klondike – Klondaik (2022)

Regie: Maryna Er Gorbach | 100 minuten | drama | Acteurs: Oksana Cherkashyna, Sergey Shadrin, Oleg Shcherbina, Oleg Shevchuk, Artur Aramyan, Evgeniy Efremov, Nadir Samedov, Anatolij Ohorodnyk, Amdrii Iaroshevskii, Danylo Savchenko, Oleksiy Konovalenkov, Tetiana Misik, Serhii Momot

Hoe verbeeld je de onwerkelijke spanning in een gebied dat op het punt van oorlog staat zonder te vervallen in een productie op Hollywoodtermen waarin veelal actie met hoogdravende momenten wordt afgewisseld? Met ‘Klondike’, haar film over de Donetsbekken, oftewel Donbas, in Oost-Oekraïne doet regisseur Maryna Er Gorbach een moedige poging met een nogal gemixt resultaat.

De hoogzwangere Irma (Oxana Cherkashyna) en echtgenoot Tolik (Sergiy Shadrin), een echte rauwdouwer, wonen in de Donbas op het platteland waar separatisten met Russische steun de dienst proberen uit te maken. Wanneer het vliegtuig MH17 neerstort op 14 juli 2014 , vallen er brokstokken op hun huis waardoor de woonkamer deels is weggeslagen. Haar broertje, Yaryk (Oleg Scherbina) loopt vanaf dat moment de deur plat bij Irma en smeekt zijn zus om de gespannen regio te verlaten. Bovendien beschuldigt Yaryk zijn zwager ervan dat hij heult met de separatisten. Ondanks de zeer instabiele omgeving is dit tegen het zere been van het stel en piekeren ze er niet over om te vertrekken. Ondertussen wil de puffende Irma de boel sussen en grijpt ze het repareren van het vervallen huis aan als een manier om manlief en haar broertje dichterbij elkaar te brengen. Echter dit levert alleen maar meer spanning op. En dan heb je nog de separatisten: het geweld is nooit ver weg.

Het broeierige ‘Klondike’ weet knap het desoriënterende gevoel van de grote onzekerheid in een oorlogssituatie over te brengen. Dit doet het niet met gruwelijke actiescènes maar met doordachte en precieze beeldenscenering van het dagelijks leven onder enorme stress. De film bestaat vooral uit lange shots, waarbij de camera tergend langzaam uitzoomt en over het landschap, zowel binnen als buitenshuis, glijdt. Tegelijkertijd is de overgang tussen scènes abrupt. Hoewel de personages dicht bij huis blijven, weet je als kijker nooit helemaal wanneer en waar het zich afspeelt. De relatie tussen tijd en ruimte brokkelt langzaam af onder de constante dreiging van geweld. Bovendien zwijgen de personages of staan ze in ruziestand. Er zit weinig tussenin. Terwijl thuis toch de meest veilige plek op aarde zou moeten zijn, kan op deze manier elke vonk een explosieve situatie veroorzaken in dit huishouden. Je begint je af te vragen in hoeverre dit voor het hele land geldt.

De vorm van ‘Klondike’ lijkt bewust frustrerend, tot op het absurde af, want de onsamenhangende plot en traagheid van de stijl geven de uiterst gespannen, haast surrealistische, sfeer voor gewone burgers in Oost-Oekraïne akelig knap weer. Dat het verhaal weinig informatie geeft over wie en waar precies, past ook bij de complexiteit van loyaliteiten in de Donbas. Tegelijkertijd maakt de afstandelijke vertelvorm het de kijker niet makkelijk om zich in Irma, Tolik en Yaryk in te leven. Het is daarom ook gedurfd om deze beeldtaal de hele film aan te houden. Het is maar de vraag of hier een breder publiek in meegaat. En in relatie tot het Nederlandse publiek: is de vage rol van MH17 in het geheel genoeg om meer te willen weten over de conflictregio als het licht in de zaal weer aangaat?

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 16 maart 2023