Komodo (1999)

Regie: Michael Lantieri | 83 minuten | horror | Acteurs: Jill Hennessy, Billy Burke, Kevin Zegers, Paul Gleeson, Nina Landis, Michael Edward-Stevens, Simon Westaway, Bruce Hughes, Jane Conroy, Melissa Jaffer, Brian McDermott, Nique Needles

In meerdere griezelfilms is het gevaar afkomstig van dieren die wel op een hapje mensenvlees belust zijn en dat is hier ook het geval. Direct aan het begin wordt in beeld gebracht hoe op illegale wijze eieren van varanen (‘Komodo.Varanus Komodoensis. Dragonlizard.’) worden gedumpt op ‘Emerald Island’. En het zal eenieder direct duidelijk zijn: in de eieren zit nog leven, ze komen uit en 19 jaar later zijn het argeloze eilandbewoners die de dupe worden van de eetlust van deze fors uit de kluiten gewassen drakenhagedissen.

De film begint sterk door niet direct het eerste toeslaan van de varanen breeduit te laten zien, maar door slechts flarden van het een en ander in beeld te brengen. De rochelende geluiden en het meegesleepte slachtoffer geven duidelijk genoeg aan dat het gaat om een bovenmaats schepsel waar niet veel goeds van is te verwachten…ook de vage flits wanneer een van de varanen razendsnel door een hondeluikje toeslaat, de angstkreten van de slachtoffers die van buitenaf tot in het huis en tot de kijker doordringen… het vormt een prima inleiding tot een beklemmende sfeer. Ook bij een latere terugkeer naar het eiland van diverse personen wordt dit goed voortgezet. Diverse signalen zijn weer veelzeggend aangaande het op handen zijnde onheil: krakende geluiden van de veranda, de langs het raam glijdende schaduw, de wel erg wild bewegende zonnebloemen…Ook de eerste daaropvolgende aanval van een varaan wordt nog niet in beeld gebracht, maar wordt slechts duidelijk gemaakt door het tonen van het nog levende en bloedende slachtoffer. Des te indrukwekkender is daarna de opkomst van de eerste varaan wanneer deze als vanzelfsprekend in vol ornaat met vraatzuchtige bedoelingen het huis binnen komt stappen. Al snel wordt duidelijk dat het beest over oerkracht beschikt wanneer het moeiteloos dichtgeslagen deuren inbeukt en zware tafels de lucht in gooit. De kijker zit er direct in: spanning, vaart en griezel. Ook een hierop volgende narrow-escape met een half uit een auto hangende en links en rechts happende varaan is goed in beeld gebracht en zorgt voor bijna tenenkrommende spanning….

Een veelbelovend begin van de spanning en griezel op het eiland….dat echter, afgaande op de kwaliteit van de eerste scènes, in te geringe mate wordt waargemaakt. Na de overrompelende en tot de verbeelding sprekende beginaanvallen van diverse varanen raakt de vaart eruit doordat de aandacht teveel verlegd wordt naar de onderlinge perikelen van diverse hoofdrolspelers. Hierdoor wordt de aanwezigheid van de varanen gaandeweg als steeds minder bedreigend ervaren…en niet alleen door de kijker. Ondanks dat bekend is dat de varanen letterlijk vanuit uit elke hoek kunnen toeslaan, loopt men in het donker toch vrij zorgeloos door en langs de manshoge riethalmen waarin de varanen huizen. Ook in de donkere verlaten ruimtes en gangen van het boorstation wordt achteloos van hot naar her gelopen terwijl aan de rommel die overal heerst duidelijk is dat er varanen zijn….geweest? Zelfs het daarna gemaakte varanenslachtoffer is niet genoeg om de overlevenden tot meer noemenswaardige voorzichtigheid te manen. De schijnbare onbekommerdheid van deze en gene zorgt voor een vermindering van de dreiging die er voortdurend van de varanen uit zou moeten gaan, wat ook tot uiting komt doordat de varanen zelf in dit middenstuk van de film nog maar door een enkele glimp in beeld komen….

Verder valt de eindfase van de film tegen. Afgezien van een ook hier paar geslaagde schrikeffecten blijkt de ene na de andere varaan op wel erg simpele wijze en met onwaarschijnlijk gemak te kunnen worden uitgeschakeld. Het een en ander komt wat dit betreft nu niet bepaald overeen met de veelbelovende confrontaties die in de eerste scènes plaatsvonden. Bij de slotgevechten met de varanen wordt er teveel de nadruk gelegd op alleen hun schrikwekkende aanwezigheid zelf en niet op de kwaliteit van hun optreden…. waardoor dit dan ook tekortschiet, hoe knap hun verschijningen verder ook in beeld gebracht worden. Wat ook niet uit de verf komt is het subplot met betrekking tot de bioloog. De moord waarvan hij verdacht wordt…de chantage waaraan hij blootstaat…en vooral zijn herhaaldelijk via de radio instructies en bedreigingen mompelende baas…het moet blijkbaar een bijdrage leveren aan de sfeer in deze film, maar het een en ander komt vooral overbodig en misplaatst over…

Ook in deze film komen de nodige onwaarschijnlijkheden voor. Heeft werkelijk geen enkele vroegere eilandbewoner ooit kans gezien de autoriteiten te waarschuwen? Hebben ook de overige door de varanen gemaakte slachtoffers nooit iemand een licht doen opgaan? Vreemd is ook dat de politie bij hun onderzoeken naar de diverse doden nooit op een varaan is gestuit. Is het rondlopen met het uitgesneden hart van een varaan werkelijk genoeg om gevrijwaard te blijven van aanvallen van andere varanen? En waarom wist de bioloog dat dan niet? Wat ook de vraag oproept waarom er niet verder van dit middel gebruik wordt gemaakt om aan de overige varanen te kunnen ontsnappen…

Dit is een film die na een sterk begin afzwakt doordat na verloop van tijd de aandacht zich teveel op bijzaken gaat richten waardoor de aanwezigheid van de varanen naar de achtergrond verdwijnt. Een dreigende sfeer wordt hierdoor wel tot stand gebracht, maar slechts ten dele in stand gehouden. De varanen komen in het middenstuk van de film te weinig in beeld en ook hun daaropvolgend slotoptreden schiet tekort. Wel zijn er de nodige geslaagde schrikeffecten en in combinatie met de knap in beeld gebrachte verschijningen van de varanen maakt dit van deze film een bij vlagen aardige griezelfilm, die echter geen hoogvlieger te noemen is.

Frans Buitendijk