L’été meurtrier (1983)
Regie: Jean Becker | 133 minuten | drama, romantiek, misdaad | Acteurs: Isabelle Adjani, Alain Souchon, Suzanne Flon, Jenny Cleve, Maria Machado, Evelyne Didi, Jean Gaven, François Cluzet, Manuel Gélin, Roger Carel, Michel Galabru
‘L’été meurtrier’ is eigenlijk slechts om één reden interessant: hoofdrolspeelster Isabelle Adjani. Haar personage Eliane wordt in de film gepresenteerd als een droomvrouw. Een vrouw waar iedere man het bed mee zou willen delen en die het hele dorp in rep en roer houdt. En Adjani slaagt er ook in “Elle”, zoals ze ook wel wordt genoemd, op deze manier neer te zetten. Adjani is knap, heeft een mooi slank lichaam, en wiegt met haar heupen alsof het Grootvaders klok is. Ze is echter niet alleen mooi en verleidelijk, ze heeft ook een geheime, sinistere agenda. Dit cruciale verhaalelement blijkt helaas in een betrekkelijke anticlimax uit te monden, in ieder geval wat betreft het thriller-aspect. Dramatisch gezien voegt de onthulling nog wel wat toe, maar de onheilspellende sfeer die over de film heen hing, een sfeer die Eliane’s seksualiteit gevaarlijk maakte (en hierdoor juist extra aantrekkelijk), wordt niet in bevredigende acties omgezet. Een bekende uitdrukking luidt echter, dat het om de reis gaat en niet de bestemming, en met een reisleidster als Adjani is dit een goed punt. Haar mysterieuze, verleidelijke verschijning maakt natuurlijk niet alles goed, maar ze komt een heel eind.
Zoals zoveel mooie vrouwen, weet Eliane heel goed dat ze aantrekkelijk is en wat voor effect ze op het andere (en hetzelfde) geslacht heeft. En waar mogelijk maakt ze hier gebruik van. Dus draagt ze strakke of doorschijnende jurkjes en sexy hotpants die haar achterwerk – dat, zoals ze zelf tegen een caissière zegt, samen met haar verstand haar grootste aanwinst vormt – nog eens extra goed doen uitkomen. In eerste instantie lijkt ze gewoon op de mannelijke aandacht te kicken, en op de macht die zie met haar uiterlijk op anderen kan uitoefenen, maar er blijkt meer achter te zitten. Of in ieder geval blijkt haar uitdagende uiterlijk meerdere functies te hebben.
De motieven van Eliane om met Pin-Pon te trouwen zijn geen verrassing, omdat al heel snel bekend is dat ze op zoek is naar de verkrachters van haar moeder. Het interessantste is dan ook om te zien hoe ze precies te werk gaat om haar doel te bereiken en hoe ze de aandacht van iedereen om haar heen naar zich toe trekt. Alles wat ze doet wordt nauwlettend in de gaten gehouden. De mannen liggen aan haar voeten en de vrouwen verfoeien haar. Haar personage doet een beetje denken aan het hoofdpersonage uit Bernardo Bertolucci’s ‘Malèna’ waarin Monica Belucci’s sexy Malèna voor hoer werd aangezien en met de nek aangekeken werd door de bevolking en aan het einde van de film zelfs met stenen bekogeld werd. Weinig mensen lijken een dergelijke uitgesproken seksueel persoon te kunnen accepteren, wellicht vanuit eigen schaamte, onzekerheid, of jaloezie. Ook doet Eliane denken aan Juliette Binoche’s personage in ‘Chocolat’, die met haar (lustopwekkende) chocolaatjes voor een frisse wind zorgde in een bekrompen dorpje, wat echter bij sommigen juist veel weerstand veroorzaakte.
Eliane brengt ook het leven van Pin-Pon in een hogere versnelling, en hierdoor is hij ook zo graag bij haar. Eliane houdt van (snelle) actie en provocatie. Ze snijdt haar fietsband stuk zodat ze een excuus heeft om bij Pin-Pon langs te gaan, ze wil meteen met hem uit eten, past schaamteloos vanachter haar slaapkamerraam verschillende jurken aan voor Pin-Pon om uit te kiezen – waarbij hij haar naakte bovenlijf vrijelijk kan bewonderen – en sleept haar badkuip in haar nakie in Pin-Pons ouderlijk huis naar beneden en gaat rustig in de woonkamer een bad nemen terwijl haar schoonmoeder-in-spe en de tante van Pin-Pon erbij zitten. Ze houdt duidelijk van choqueren. Verder houdt ze nooit meer op als ze eenmaal begint te huilen en is ze een rekenwonder.
Kortom, Eliane/Adjani houdt de film altijd wel de moeite waard. Tenminste, wanneer ze in beeld is of het expliciet over haar gaat. Wanneer het gezichtspunt zich wijzigt, wordt het al een stuk minder boeiend. Zo ziet de kijker in flashbacks van haar moeder hoe de verkrachting precies in zijn werk is gegaan, en onthult de vader ook het een en ander via terugblikken. Dit zorgt echter voor weinig meerwaarde en dit geldt helaas ook voor de momenten dat de gedachten van Pin-Pon worden gevolgd, een personage dat toch essentieel is voor het verhaal en waar de kijker zich mee zou moeten identificeren. Maar Pin-Pon is een, tot de laatste acte van de film, tamelijk kleurloos personage waar acteur Alain Souchon ook niets prikkelends mee weet te doen. Wel interessant is het wanneer het gezichtspunt verschuift naar de slechthorende tante van Pin-Pon, door Eliane liefkozend “kapotte geluidsinstallatie” wordt genoemd, en die een intrigerende relatie opbouwt met de onpeilbare Eliane. Ze zijn direct en soms bot tegen elkaar, maar op een bepaalde manier begrijpen en respecteren de twee elkaar. Ze is als een oma voor Eliane, die uiteindelijk helaas nergens het veilige, geborgen gevoel weet te vinden waar ze zo naarstig naar op zoek is.
‘L’été meurtrier’ is interessant zolang Eliane in beeld is, maar minder boeiend wanneer de verhalen van andere personages getoond worden. Ook is de uiteindelijke onthulling in en uitkomst van Eliane’s persoonlijke kruistocht enigszins teleurstellend, na de redelijk intrigerende opbouw. Maar net zoals Eliane zo’n beetje de gehele bevolking van het Franse dorpje in de film om haar vinger windt, zo blijft de kijker voortdurend in de ban van Isabelle Adjani. Haar portrettering van Eliane is zonder twijfel reden genoeg om de film te gaan kijken.
Bart Rietvink
‘L’été meurtrier’ verschijnt dinsdag 26 januari 2016 op DVD.