L’odyssée (2016)
Regie: Jérôme Salle | 122 minuten | avontuur, biografie | Acteurs: Lambert Wilson, Pierre Niney, Audrey Tautou, Laurent Lucas, Benjamin Lavernhe, Vincent Heneine, Thibault de Montalembert, Roger Van Hool, Chloe Hirschman, Adam Neill, Olivier Galfione, Martin Loizillon
‘L’odyssée’ vertelt het levensverhaal van Jacques-Yves Cousteau, de vermaarde Franse avonturier, oceanograaf, uitvinder, milieuactivist en filmmaker. Zijn films gingen de hele wereld over en waren voor veel televisiekijkers de eerste kennismaking met de wereldoceanen en veel van hun bewoners. De film begint in 1946 en toont hoe de voormalige marineofficier Cousteau met zijn vrouw en twee zonen een ogenschijnlijk idyllisch bestaan voert in een fraai huis langs de boorden van de Middellandse Zee. De dagen worden vooral gevuld met snorkelen en duiken, terwijl de nachten zijn gereserveerd voor het kijken naar de sterren.
Ondanks zijn ogenschijnlijk perfecte leventje wil Cousteau meer. De Fransman leeft voor het avontuur en gelooft met heel zijn hart in ontwikkeling, vooruitgang en de uiteindelijke triomf van de wetenschap. Dankzij zijn uitvinding, een apparaat waarmee het mogelijk werd om onder water te ademen, heeft hij een nieuwe wereld ontdekt. Een wereld die hij met zijn boot Calypso verder wil bestuderen. In de jaren die volgen wordt Cousteau dankzij zijn ontdekkingen en de tijdens zijn talloze reizen gemaakte films een wereldwijde beroemdheid met grootse dromen.
Hoewel ‘L’odyssée’ ook ingaat op het werk en de vele maritieme avonturen van Jacques-Yves Cousteau, vormt de innige, maar ook soms getroebleerde verhouding tussen Cousteau senior en zijn zoon Philippe feitelijk de rode draad van de film. De jongste van de twee zoons deelt de grenzeloze fascinatie voor de zee en wilde natuur met zijn vader, een passie die al op jonge leeftijd ontluikt en in de loop der jaren steeds serieuzere vormen aanneemt. Uiteindelijk komt de rebelse en eigengereide Philippe ook als filmmaker op de Calypso terecht, maar botst hij op een gegeven moment heftig met Jacques-Yves. De belangrijkste reden is dat zoonlief heel wat consequenter en strenger in de leer is dan zijn vader als het aankomt op natuurbescherming en de diervriendelijke omgang met zijn filmsubjecten.
Regisseur Jérôme Salle heeft ervoor gekozen om meer nadruk op de persoon Cousteau dan op de grote wapenfeiten van de man te leggen. Voor de denkprocessen achter zijn werk en de talloze experimenten is minder ruimte dan voor de relatie tussen Cousteau en zijn gezin. De film laat zien dat de oceanograaf vaak tamelijk roekeloos was, zowel op zakelijk als familiair vlak. Hij deinsde er bijvoorbeeld niet voor terug om deels gebruik te maken van de steun van oliemaatschappijen om zijn films en expedities mogelijk te maken en nam bij de uitvoering van zijn grootse plannen ook vaak (te) grote financiële risico’s. Naarmate het succes van Cousteau vorderde, liet hij ook zijn huwelijk met Simone in toenemende versloffen ten faveure van werk en vluchtige scharrels. De pure passie van Cousteau voor de onderwaterwereld komt het mooist aan bod als familieman net na de Tweede Wereldoorlog. Die initiële liefde vindt hij jaren later pas écht weer terug als hij met zijn crew en Philippe een expeditie maakt naar Antarctica, het continent dat nog het minst bedorven is door de onduurzame activiteiten van de mens. Vanaf dat moment wordt het zakelijke bijzaak voor Cousteau en komt zijn missie vooral in het teken van natuurbescherming te staan. Gelukkig heeft ‘L’odyssée’ ook voldoende oog voor de fauna en flora van de wereldzeeën. De onderwaterbeelden zien er prachtig uit en vormen door hun sereniteit vaak een sterk contrast met het drukke publieke bestaan van Cousteau. Het laatste deel van de film bevat ook een sterke ecologische boodschap die hamert op een betere bescherming van en omgang met de onmisbare natuurschatten die de wereldzeeën zijn.
Op het vertoonde acteerwerk in ‘L’odyssée’ is weinig aan te merken. Vooral het ingetogen, maar tevens karaktervolle optreden van Pierre Niney als de charismatische Philippe Cousteau maakt indruk. Een puntje van kritiek is wel dat de amper intoombare ambitie en energie van Jacques-Yves Cousteau niet altijd even goed uit de verf komen. De nadruk op de familieman Cousteau overheerst soms te zeer, waardoor zijn professionele verdiensten een beetje te veel naar de achtergrond worden gedrongen. Wellicht denkt Salle dat de wapenfeiten van de Franse duizendpoot als vanzelfsprekende biografische elementen wel bekend zijn bij het kijkerspubliek, maar je kunt je afvragen of dit ook voor de jongere generaties filmliefhebbers nog geldt.
Toch is ‘L’odyssée’ over de gehele linie een biografische prent van prima kwaliteit die met fraaie onderwaterbeelden, een goed verhaal en prima acteerwerk een indringend en veelzijdig beeld schetst van de wat minder bekende kanten van een bijzondere man.
Frank Heinen
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 5 januari 2017
VOD-release: 12 april 2017
DVD- en blu-ray-release: 12 april 2017