La scoumoune – The Pariah (1972)
Regie: José Giovanni | 100 minuten | drama, oorlog, romantiek, misdaad | Acteurs: Jean-Paul Belmondo, Claudia Cardinale, Michel Constantin, Enrique Lucero, Alain Mottet, Michel Peyrelon, Philippe Brizard, Marie-Claude Mestral, Aldo Bufi Landi, Luciano Catenacci, Lucie Arnold, Albert Augier, Bruno Balp, Gérard Depardieu
Misschien dat de originele roman, waar ‘La scoumoune’ (‘The Pariah’) een filmbewerking van is, uiterst intrigerend is. Misschien dat het een boeiende inkijk geeft in het reilen en zeilen in de onderwereld en mooi uitgewerkte personages presenteert. Echter, de bewerking ‘La scoumoune’, door oorspronkelijke auteur José Giovanni verfilmd, geeft hier weinig blijk van. Dat wil zeggen, de elementen zijn best aanwezig, en het lijkt erop alsof de regisseur een soort contemplatieve, ‘The Godfather’-achtige film heeft willen maken, maar waar deze laatste film een altijd boeiend en subtiel schaakspel was tussen maffioso en interessante ontwikkelingen in de personages, met name die van Michael Corleone, liet zien, is ‘La scoumoune’ vooral een wat matte, saaie bedoening. De film is traag, praterig, en heeft betrekkelijk weinig te melden. Zelfs de aanwezigheid van Claudia Cardinale weet de film niet te redden.
Een groot probleem is dat zowel de held als de schurk de kijker tamelijk koud laten. Belmondo hangt de stoere macho uit en vecht en schiet erop los, maar de kijker wordt niet goed deelgenoot gemaakt van zijn gedachtewereld. Hij heeft dan wel het een en ander over voor zijn vriend, wat nobel is, maar hij schiet ook zonder pardon een hoertje neer en ondergaat vrijwel de gehele film met een wat onverschillige houding. Dat maakt het niet makkelijk om erg over zijn lot in te zitten. Eerst lijkt de schurk iemand te zijn met een leuke tik: een obsessie over zijn kleren, die niet gekreukt mogen raken (tijdens gewelddadige acties, bijvoorbeeld), maar dit blijkt uiteindelijk slechts een sukkelige handlanger te zijn, terwijl de werkelijke schurk redelijk gezichtloos is.
In de tweede helft van de film verandert de structuur in een soort drieluik a la ‘The Deer Hunter’ waarbij ook de ontwikkeling wordt getoond in de relatie tussen drie mannen vóór, tijdens, en na de oorlog, met als verschil dat ‘The Deer Hunter’ op geweldige wijze de zere plek op belangrijke emotionele thema’s legt en ‘La scoumoune’ weinig van waarde weet te communiceren.
Niet dat het allemaal saai is wat er gebeurd. De vuistgevechten zijn amusant, zoals gewoonlijk, en sommige eigenaardigheden en reacties van personages – zoals bij de eerder genoemde klerenfetisjist – zijn wel degelijk vermakelijk. Ook Cardinale zorgt nog wel voor wat sympathie van de kijker, waarmee echter later in de film ondankbaar wordt omgesprongen. Ook is het acteerwerk niet onaardig, op wat theatrale momenten na. De vertelling als geheel, of de droge wijze waarop het verteld wordt, zorgt er echter voor dat ‘La scoumoune’ een weinig tot de verbeelding sprekende film is.
Bart Rietvink
Waardering: 2