La siciliana ribelle (2008)

Regie: Marco Amenta | 113 minuten | drama | Acteurs: Giulia Andò, Roberto Bonura, Paolo Briguglia, Francesco Casisa, Giusi Cataldo, Veronica D’Agostino, Miriana Faja, Lollo Franco, Carmelo Galati, Gérard Jugnot, Marcello Mazzarella, Manuela Mulé, Mario Pupella, Primo Reggiani, Lorenzo Rosone, Filomena Salerno, Lucia Sardo, Salvatore Schembari

In ‘La siciliana ribelle’ staat – anders dan in de meeste films met de maffia als onderwerp – niet de maffiabaas of zijn gangsterpraktijken centraal, maar wordt het filmverhaal geheel verteld vanuit de persoon van een jong meisje van zeventien jaar. Rita is een Siciliaanse, lid van een maffiafamilie. Aanvankelijk zien wij Rita als klein meisje (vertolkt door Miriana Faja), zij adoreert haar vader Don Michele (Marcello Mazzarella) die – volgens haar op dat moment nog beperkte begrip – een ‘heer van stand’ is en een belangrijk man in het dorp die zijn invloed aanwendt om te helpen waar mogelijk. Zij wordt door haar vader op handen gedragen, de band tussen hen is sterk.

De klassieke handeltjes van de maffia wijzigen, drugs zijn veel winstgevender en er ontstaat oorlog over de verdeling van die activiteiten en de winsten. Als haar vader iemand uit de weg laat ruimen, is zij – als klein meisje – bij toeval een stille getuige, maar verdringt deze slechte kant van haar vader omdat het haar verering van hem zou bezoedelen. Don Michele wordt echter voor de ogen van zijn dochter gedood. Enkele jaren later – in 1991 toen Rita zeventien jaar was – werd haar broer Carmelo (Carmelo Galati) ook vermoord, toen deze werd verraden bij een poging zijn vader te wreken. Nadat haar vader uit de weg werd geruimd, besloot Rita haar herinneringen op te gaan schrijven. Jarenlang legt zij alles wat zij in het dorp ziet of te weten komt vast in geheime dagboeken. De maffia laat haar en haar moeder met rust omdat de code is dat de vrouwen en kinderen in principe niet worden aangepakt als zij maar blijven zwijgen over wat zij weten. Rita groeit op en wordt verliefd op Vito (Francesco Casisa), die echter ook lid is van de maffia.

Na de dood van haar broer besluit Rita zich te wreken en wendt zich tot anti-maffia magistraat Paolo Borsellino, bezig met onderzoek naar de maffia. Zij overlegt haar dagboeken die van onschatbare waarde zijn. Deze moedige stap is uniek, een zeventienjarig meisje levert de gegevens die justitie zoekt. Haar leven staat vanaf dat moment uiteraard onder constante bedreiging, de maffia wil haar vermoorden. Ook haar moeder steunt haar niet in deze stap. Een groot probleem is echter haar geloofwaardigheid, zij zal moeten toegeven dat haar vader ook een maffiabaas was die mensen liet vermoorden. Daarmee schendt zij de eer van de familie en verbreekt in feite alle banden.

De film is een groot eerbetoon aan de enorme moed van Rita Atria, die het bijna alleen durfde op te nemen tegen de maffia die voor niets en niemand terugdeinst en – zoals bekend – bereid is getuigen op te ruimen en de rechtsgang te beïnvloeden door het met explosieven opblazen van rechters met auto en lijfwacht erbij. ‘La siciliana ribelle’ is een psychologisch drama en geen klassieke maffiafilm met hard geweld en veel gangsters. Het verhaal gaat vooral over de gevolgen van haar stap naar de rechter, de samenwerking met justitie en de constante enorme druk waaronder zij op jonge leeftijd al stond. Haar moed was enorm, zij moest in het kader van een getuigen beschermingsprogramma onderduiken in Rome en kreeg daar een nieuwe identiteit. Toch leefde zij daar voortdurend onder doodsbedreiging. Als de dreiging steeds sterker wordt, komt Rita er uiteindelijk helemaal alleen voor te staan… In de epiloog passeren de gevolgen van haar stap uitgebreid de revue, ook die voor haar zelf.

De sfeer in de kleine gemeenschappen waar de omerta (zwijgplicht) heerst is sterk getroffen. Dorpelingen zien en horen veel, maar wensen niets te weten. Dat haar moeder haar de stap naar justitie nooit heeft vergeven, wordt dramatisch sterk in beeld gebracht. Via de film ontstaat een indrukwekkend inkijkje in de procesgang en de manier waarop maffia en justitie elkaar bestrijden. De macht en de dreiging van de Cosa Nostra laat zich indringend voelen tijdens het proces van de maffiabazen, die haar openlijk bedreigen, terwijl zij hen moedig in de ogen kijkt. Het camerawerk is fraai, de locaties zijn magnifiek, de sfeer van de dreiging is uitstekend weergegeven. Het sterke spel van Veronica D’Agostino doet recht aan de persoon van Rita Atria.

Rob Veerman

Waardering: 4

Bioscooprelease: 3 september 2009