La voce della luna (1990)
Regie: Federico Fellini | 122 minuten | komedie, drama | Acteurs: Roberto Benigni, Paolo Villaggio, Nadia Ottaviani, Marisa Tomasi, Angelo Orlando, Sim, Syusy Blady, Dario Ghirardi, Dominique Chevalier, Nigel Harris, Vito, Daniela Airoldi, Stefano Antonucci
Federico Fellini’s laatste film ’La voce della luna’ uit 1990 gaat over de goedgeluimde zonderling Ivo (Roberto Benigni), die tal van eveneens prettig gestoorde figuren tegenkomt die hem allerlei wilde ideeën en bizarre verhalen opbiechten. De film springt zo van de ene naar de andere raamvertelling of opzichzelfstaande gebeurtenis, die aan elkaar geregen worden door Ivo’s zwerftocht door stad en land.
Fellini’s laatste film is geen klapper of een onmiskenbaar meesterwerk. Het is een surrealistische aanklacht tegen de luidruchtige moderne wereld, tegen de oppervlakkige media en commercie en de gezetelde waarheidspredikers. Het is gegoten in de vorm van een experimentele, desoriënterende en magische vertelling met een onevenwichtig karakter. ‘La voce della luna’ kan omschreven worden als een ongeslepen diamant.
Fellini doet in ’La voce della luna’ een oproep tot stilte; en te luisteren naar de stilte om tot werkelijk inzicht te komen. Een boodschap die past bij de levenswijsheid en berusting die je van een zeventigjarige Fellini mag verwachten. Jammer dat hij die boodschap niet wat meer in de vorm van de film heeft kunnen gieten: de film hangt aan elkaar van een niet aflatende stroom aan luidruchtige en verwarrende gesprekken van gekke figuren.
Door de keuze om de stemmen van de acteurs over te dubben op een expres slordige of misleidende wijze – andere tekst ingesproken dan de werkelijk gesproken woorden – in plaats van ter plekke op te nemen, ontstaat een onwerkelijk effect waarbij de wirwar van stemmen los komen van de personages. Stemmen die vaak ontzettend karikaturaal en soms moeilijk verstaanbaar zijn. Tel daarbij op dat sommige figuranten waarschijnlijk opzettelijk af en toe in de camera kijken en het resultaat is een film die misleidend een gevoel van amateurisme oproept. Maar meer nog geeft ‘La voce della luna’ het gevoel van een koortsdroom, een eindeloze droomsequentie die wel eens in een nachtmerrie kan eindigen.
Fellini weet in deze film nog steeds visueel te imponeren. Een voorbeeld is de scène waarin ergens op het platteland een loodsdeur openschuift en we plots in de inferno van een dansvloer terecht komen. Een opvallend beeld dat we een aantal jaar later weer tegen komen in populaire kaskrakers als ‘Blade’ (1998) en ‘The Matrix Reloaded’ (2003). Fellini kiest er echter, zoals gezegd, vooral voor om het verhaal voort te stuwen door middel van breedsprakige dialogen.
Voor wie zich wil verdiepen in het oeuvre van Fellini is ’La voce della luna’ niet een geschikt startpunt, sterker nog: de kwaliteiten van de film zijn bijna alleen te appreciëren als je enigszins bekend bent met het Fellini idioom of een ervaren kijker bent van surrealistische en experimentele films. ’La voce della luna’ is misschien wel een ruwe diamant die wacht om herontdekt te worden, maar daarover is het laatste woord nog niet gesproken. Slaapverwekkend zou je de film op sommige momenten ook kunnen noemen…
Een aantal scènes, zoals die waarin de maan is gevangen en met touwen aan de grond is vastgezet en de laatste scène bij de waterput zijn ijzersterk; alsook de eerder genoemde dansvloerscène en zo zijn er nog een paar, maar het voelt allemaal toch moeizaam tot een geheel gekneed. ‘La voce della luna’ is soms poëtisch maar soms ook vluchtig en lijkt zijn eigen ambitie niet helemaal waar te maken.
Alberto Ciaccio