Las acacias (2011)

Regie: Pablo Giorgelli | 85 minuten | drama | Acteurs: Germán de Silva, Hebe Duarte, Nayra Calle Mamani

Op het 64ste filmfestival van Cannes is de Caméra d’Or, de prijs voor het beste debuut, naar de Argentijnse filmmaker Pablo Giorgelli gegaan voor zijn ‘Las acacias’. De film is een onmiskenbare roadmovie, een minimalistische weliswaar maar behelst alsnog de elementen die een roadmovie dient te hebben. Het landschap speelt een belangrijke rol, en belangrijker nog: de hoofdpersonen gaan naast een fysieke, vooral ook mentale ‘reis’ door. De bestemming is uiteraard arbitrair; aan het eind van de film, kan het verhaal van de personages pas echt beginnen.

Dat verhaal zelf staat niet het meest op de voorgrond; in feite kom je haast niets te weten over de twee, behalve dat Rubén een verloren zoon heeft die hij al jaren niet heeft gezien en dat Anahí volgens Jacinta überhaupt geen vader heeft. Belangrijker dan de feitelijkheden is de sfeer en het oproepen van een gevoel. Ondanks de problemen die het ongetwijfeld oplevert om als alleenstaande moeder te emigreren, maakt Jacinta gretig gebruik van Rubéns gastvrijheid. Ook voor hem moet het niet makkelijk zijn dagen, weken, zelfs maanden alléén te slijten, niets of niemand anders zien dan bedienden in wegrestaurants en andere weggebruikers. Het eerste half uur voel je vooral het ongemak waarin de twee zich bevinden, met zichzelf en met elkaar. Ondanks hun onfortuinlijke situatie is het voor beiden toch mogelijk solidariteit en compassie te ervaren, zowel actief als passief. Dit is dan ook de subtiele maar onmiskenbaar positieve zweem die de film achterlaat.

Zoals in veel Latijns-Amerikaanse films is het einde op het eerste gezicht identiek als het begin. Soms vooral overdrachtelijk, soms – zoals ook hier – zelfs letterlijk. Rubén zit weer achter het stuur, alleen en zonder grootse veranderingen ten opzichte van zijn beginpunt. En toch is er iets anders, is er aan Rubén zelf iets veranderd door het loskomen van lang verborgen gehouden emoties. Ook Jacinta is niet meer helemaal dezelfde, doordat ze heeft gedurfd het heft in eigen handen te nemen. De eenzaamheid heeft plaatsgemaakt voor een voorzichtige verbondenheid, het begin van een vriendschap misschien zelf.

Het feit dat de twee geen landgenoten maar buren zijn, kan als een subtiele, hoopvolle verwijzing worden gezien naar de relatie tussen Argentinië en Paraguay. De thematiek van het vaderschap heeft een persoonlijker inslag: Giorgelli’s vader stierf vlak voordat hij aan dit project begon, en is ook een vaak voorkomend element in de Latijns-Amerikaanse cinema. Het proces van de hoofdpersonen verbeeldt naar eigen zeggen ook de ontwikkeling die Giorgelli zelf doormaakte nadat hij vanuit een periode van rouw door het maken van de film, maar ook door de ontmoeting met zijn huidige echtgenote, zijn leven weer zag opbloeien. De voorzichtige positieve boodschap laat de kijker met hoop achter: in een ieder-voor-zichmaatschappij is het uiteindelijk toch de medemens waar men het van moet hebben.

Ruby Sanders