Le chat du rabbin (2011)
Regie: Antoine Delesvaux, Joann Sfar | 100 minuten | animatie, avontuur | Originele stemmencast: François Morel, Maurice Bénichou, Hafsia Herzi, François Damiens, Mathieu Amalric, Jean-Pierre Kalfon, Mohamed Fellag, Sava Lolov, Daniel Cohen, Eric Elmosnino, Alice Houri, Wojciech Pszoniak, Karina Testa
Joann Sfar is een multitalent. Van huis uit is de Fransman striptekenaar en een van de belangrijkste representanten van de nieuwe lichting Franco-Belgische cartoonisten. In veel van zijn strips verwerkt Sfar zijn eigen Joodse achtergrond. Filmliefhebbers kennen hem in eerste instantie van ‘Gainsbourg (Vie héroïque)’ uit 2010, zijn onconventionele biopic van de legendarische Franse zanger en liedjesschrijver Serge Gainsbourg, van wie hij een grote fan is. Na dat debuut kreeg Sfar het filmvirus te pakken en besloot hij zijn twee passies – striptekenen en film maken – te combineren. Het resultaat is de even eigenzinnige als verfrissende animatiefilm ‘Le chat du rabbin’ (2011), een zeer persoonlijke film waar zijn eigen gelijknamige stripreeks aan ten grondslag ligt.
Hoewel de rabbijn uit de titel net als de schrijver Sfar heet, is het verhaal niet per se autobiografisch. Desalniettemin is de uit vijf delen bestaande stripboekenreeks voor Sfar wel een manier geweest om zijn eigen familiegeschiedenis en de Sefardische achtergrond van zijn vader nader te onderzoeken. Hij doet dat op een speelse en kleurrijke manier, zowel in de boeken als op het witte doek, door de gebeurtenissen te bekijken door de ogen van de (naamloze) kat van de rabbijn. Het verhaal speelt zich af in de Algerijnse hoofdstad Algiers in de jaren twintig van de vorige eeuw. Rabbijn Sfar leeft in de kashba met zijn dochter Zlabya, zijn kat en een papegaai. De kat volgt zijn baasje overal waar hij gaat. Als hij op een dag de papegaai te grazen neemt en opeet, blijkt hij ineens te kunnen praten! Het zal niemand verbazen dat het eerste dat uit zijn mond komt een vette leugen is – hij beweert namelijk geen idee te hebben wie de papegaai opgegeten heeft, terwijl niemand om het bewijs heen kan. Bovendien maakt hij niet al te flatterende opmerkingen over het geloof. Om zijn baasje en Zlabya tevreden te houden en het Jodendom beter te begrijpen, wil hij de godsdienst bestuderen, zich bekeren en het liefst ook een Bar Mitzvah doen. Maar dat gaat natuurlijk zomaar niet.
De kat staat duidelijk symbool voor Joann Sfar zelf, die met een moderne bril op de Joodse tradities bekijkt en becommentarieert. Ondanks zijn soms sceptische insteek, voel je dat hij oprecht probeert het geloof van zijn ouders en voorouders te begrijpen. Na verloop van tijd verschuift de focus zich van de familie Sfar naar een jonge Russische kunstenaar die op een wel erg bijzondere manier in Algiers terecht is gekomen. De man is ervan overtuigd dat er een mythisch Jeruzalem bestaat op het Afrikaanse continent waar zwarte joden wonen. De kat en de rabbijn gaan, samen met enkele andere kleurrijke types, met hem op zoek naar deze wonderlijke stad. In donker Afrika lopen ze allerlei exotische figuren tegen het lijf, onder wie Kuifje, die in Congo zijn avontuur beproeft. En zo verandert ‘Le chat du Rabbin’ in een roadmovie waarin verschillende mythes en geloven onder de loep worden gelegd.
‘Le chat du rabbin’ behoort, net als ‘Persepolis’ en ‘Peur(s) du noir’ (beide uit 2007), tot de nieuwe lichting Franse animatiefilms die gekenmerkt wordt door durf, originaliteit en innovatie, gemaakt door filmmakers die anders durven zijn en zich bovendien kwetsbaar durven opstellen door heel persoonlijke films te maken. Sfars film ziet er schitterend uit; kleurrijk en warm. Het is knap hoe hij de stripboeken naar het scherm heeft weten te vertalen, zonder de authenticiteit te verliezen. ‘Le chat du Rabbin’ is heerlijk onconventioneel en eigenzinnig. Misschien spreekt een animatiefilm over religie je niet direct aan, maar dit grensoverschrijdende Franse pareltje neemt binnen vijf minuten al je scepsis weg, mede door de sympathieke personages en de heerlijk eigenwijze kat. Joann Sfar is een man om nauwlettend in de gaten te houden.
Patricia Smagge