Le hérisson (2009)

Regie: Mona Achache | 100 minuten | drama, komedie | Acteurs: Josiane Balasko, Garance Le Guillermic, Togo Igawa, Anne Brochet, Ariane Ascaride, Wladimir Yordanoff, Sarah Le Picard, Jean-Luc Porraz, Gisèle Casadesus, Mona Heftre, Achache Samuel, Valérie Karsenti, Stefan Wojtowicz, Isabelle Sobelmann, Chantal Banlier, Jeanne Candel, Miyako Ribola, Nao Inazawa

Het leven…dat stelt in principe niet meer voor dan een visbokaal waarin we maar wat doelloos ronddobberen tot we sterven. Een simpele vaststelling die erg verrassend klinkt uit de mond van een 11-jarig meisje. Paloma heeft het gehad met de matigheid van het leven rond haar en besluit dan maar tot een drastische maatregel: Op de dag van haar twaalfde verjaardag wil ze zelfmoord plegen. Iedere week jat ze daarvoor ze een pil van haar moeder. Maar eerst wil ze nog een film draaien.

Op het eerste zicht heeft ze nochtans niet veel reden om te klagen. Ze leeft met haar welgestelde familie in een luxe appartement in Parijs. Er zijn slechtere plaatsen om op te groeien. Maar Paloma voelt zich niet echt begrepen. Ze is bijzonder schrander en haar artistieke talenten moeten wat soelaas brengen voor de sfeer thuis. Moeder wentelt zich in neurotische buien en praat voortdurend tegen planten. Vader voldoet aan de beschrijving van een workaholic. Haar kwieke gedrag kan ook niet altijd op appreciatie rekenen. Met spitsvondige opmerkingen probeert ze de gesprekken van volwassenen te verstoren. Voor haar ouders blijft ze gewoon een raar wicht.

In hetzelfde broeinest van onbegrip en vooroordelen resideert ook Mevrouw Renée Michel. Als conciërge van het gebouw cijfert ze zichzelf al jaren weg in anonimiteit en gehoorzaamheid aan de nukken van verwende rijkaards. Wanneer ze zichzelf voorstelt, in een zeldzame vrolijke bui, aan de camera van Paloma wordt duidelijk hoe laag haar zelfbeeld is. Ze doet er trouwens ook alles aan om haar sjofele imago in stand te houden. Vandaar de titel. Mevrouw Michel gedraagt zich als een egel die zijn stekels opzet, uit bescherming. En toch rijpt er iets in haar armetierige flatje wat haar uit de grijze massa optilt. Dat heeft de Japanner Kakuro Ozu snel in de smiezen. Deze nieuwe huurder vormt een lichtstraal die dwars door de dikke gordijnen van de huisbewaarster en het meisje schijnt.

Voor u de zakdoeken bovenhaalt: Mona Achache balanceert als een equilibrist tussen voorzichtige humor en ingetogen drama. Ze weet op verbluffende wijze een potsierlijke tearjerker te vermijden. Met dank aan enkele luchtige intermezzo’s. Het toiletbezoek van Mevrouw Michel bij haar Japanse gastheer bijvoorbeeld kon net zo goed een uiterst flauwe bedoening zijn. Maar Achache bezit de feeling om het allemaal niet te laten ontsporen. Ook de reepjes tekenfilm die ze in de film verstopt zorgen voor een aangename distractie en zijn redelijk gedurfd voor iemand die het allemaal nog moet bewijzen. Maar ook zonder deze muntjes, die voor een frisse adem zorgen, zou de regisseuse de klus klaren. Met Josiane Balasko beschikt ze over iemand die getergdheid een eigen gezicht geeft. Oké, oké de performance van Garance Le Guillermic doet ongetwijfeld gevoelige harten smelten maar Balasko is een wandelende treurwilg. De wijze waarop deze kranige dame verdriet van zich laat afglijden en die wanhopige pogingen om een lachje op dat steenharde gezicht te schilderen zouden zelfs een standbeeld doen wenen. Alleen jammer dat de debutante haar intrigerend begin dat ons erg nieuwsgierig maakte- een kind dat zich voortsleept als iemand die alles al heeft gezien- vergeet af te maken.

Je hoeft geen Einstein te heten om te zien waar het verhaal van Ozu en Michel zal eindigen. Maar Achache vergeet ondanks haar speelsheid niet dat het verhaal zich in een volwassen wereld afspeelt.

Jochem Geelen

Waardering: 3

Bioscooprelease: 5 november 2009