Le mépris – Contempt (1963)

Regie: Jean-Luc Godard | 100 minuten | drama | Acteurs: Brigitte Bardot, Michel Piccoli, Jack Palance, Giorgia Moll, Fritz Lang, Raoul Coutard, Jean-Luc Godard, Linda Veras

‘Le mépris’ wordt wel gezien als Jean-Luc Godards meest commerciële film. De Franse cineast, een van de leidende figuren van de Nouvelle Vague, kreeg voor het maken van deze film voor het eerst (en laatst) een groot budget tot zijn beschikking. Naar verluidt ging de helft van dat budget naar Godards leading lady, Brigitte Bardot. De blonde actrice stond begin jaren zestig – toen ‘Le mépris’ gemaakt werd, aan de top en alleen haar naam op de titelrol beloofde al rinkelende bioscoopkassa’s. Toen bleek dat Godard niet één naaktscène met de anders veelvuldig uit de kleding gaande seksbom had geschoten, sputterden zijn producers tegen en nam de eigengereide regisseur alsnog een naaktscène op, die aan het begin van de film is gemonteerd. Je ziet Godard bijna een lange neus maken naar zijn financiers, want dit was waarschijnlijk niet wat zij voor ogen hadden. In deze beroemde openingsscène zien we Bardot naakt op haar buik liggen naast haar echtgenoot. Godard past verschillende kleurfilters toe en het lijkt er op dat de camera het mooie lichaam van Bardot streelt, in plaats van dat haar filmechtgenoot dat doet. Ondertussen vraagt Bardots personage Camille naar de mening van haar man Paul over elk lichaamsdeel, haar onterechte onzekerheid zo ongeveer een klap in het gezicht van de er zonder twijfel minder perfect uitziende kijker. Naast deze beroemde naaktscène moest Godard nog een concessie doen: hij werd verplicht de film in cinemascope op te nemen. Dit werkt echter in het voordeel van de film: cameraman Raoul Cotard weet het paradijselijke Italiaanse eiland Capri in al haar schoonheid te vangen. Dus ondanks deze tegemoetkomingen is de Fransman er in geslaagd zijn stempel op de film te drukken, ook al omdat hij door de verhaallijn heen zijn mening over zijn producenten duidelijk laat merken.

Wanneer de alom gerespecteerde regisseur Fritz Lang (die zichzelf speelt) een film maakt in Cinecitta over Griekse God Odysseus en zijn reizen, wil zijn Amerikaanse producer Jeremy Prokosch (Jack Palance) dat het verhaal wat commercieel aantrekkelijker gemaakt wordt. De twee filmbonzen staan lijnrecht tegenover elkaar. Lang wil de pure klassieke Griekse tragedie verfilmen, terwijl Prokosch Odysseus als een moderne held neer wil zetten. Hij wil hiervoor gebruik maken van de diensten van scenarioschrijver Paul Javal (Michel Piccoli). Ook moet er meer naakt in. Wanneer Prokosch de vrouw van Paul ontmoet, Camille (La Bardot), begint hij onbeschaamd met haar te flirten. Paul lijkt dit niet op te merken, sterker nog, hij stimuleert het contact tussen de twee en langzamerhand drijft dit een wig tussen de twee echtelieden. Camille verwijt Paul een onderdanige houding en kan hier niet mee leven. Ook lijkt ze te voelen dat haar echtgenoot haar inzet als een troef om zijn carrière een impuls te geven. Er wordt wel beweerd dat Godard, die ten tijde van ‘Le mépris’ getrouwd was met zijn muze Anna Karina, de film gebruikte om zijn huwelijk, dat onder grote druk stond, te redden. Tevergeefs, het echtpaar ging in 1967 uit elkaar.

Naast de magnifieke cinematografie van ‘Le mépris’ heeft Godard met de filmmuziek van Georges Delerue nog een ijzersterke kaart in handen. De betoverende melodie, die herhaaldelijk terugkeert, brengt de kijker in een staat van vervoering en ondersteunt op perfecte wijze de teloorgang van het huwelijk. In een dertig minuten durende shot – een adembenemende prestatie als je er bij stilstaat – in het appartement van Camille en Paul wordt het uiterste van de twee acteurs gevraagd en beiden laten hier zien waarom Godard ze gecast heeft.

‘Le mépris’ is een film met meerdere lagen, Godard lijkt zijn publiek uit te nodigen er uit te halen wat er in zit. Er zijn al vele studies gemaakt naar wat de bedoelingen van de legendarische filmmaker zijn. Je kunt het zien als een Griekse tragedie in drie akten, een aanklacht naar Hollywood, een liefdesverklaring aan Anna Karina… Veel filmliefhebbers zullen de film afdoen als traag en saai en misschien zelfs pretentieus, maar ook die mensen bij wie ‘Le mépris’ niet in de smaak valt, zullen niet kunnen ontkennen dat de prent een vakkundig staaltje cinema is.

Monica Meijer

Waardering: 4

Bioscooprelease: 18 januari 2018 (digitaal gerestaureerd)
Bioscooprelease: 14 september 2023 (re-release, 4K gerestaureerd)