Le tableau volé (2024)
Regie: Pascal Bonitzer | 91 minuten | drama | Acteurs: Alex Lutz, Léa Drucker, Nora Hamzawi, Louise Chevillotte, Arcadi Radeff, Laurence Côte, Matthieu Lucci, Ilies Kadri, Vincent Nemeth, Alexandre Steiger, Doug Rand
In de openingsscène van ‘Le tableau volé’ zijn we aanwezig bij een gesprek tussen een blinde oude dame en André Masson (Alex Lutz) over de aankoop van een schilderij door zijn veilinghuis. De dame wil het verkopen om te voorkomen dat haar dochter er de hand op kan leggen bij de erfenis. De vrouw gebruikt daarbij herhaaldelijk racistische taal – een van de aanwezige personen is een vrouw van kleur – en André Masson hoort het onbewogen aan. Het gaat hem om het schilderij. Later zegt hij tegen Aurore, stagiaire op zijn kantoor, dat men zich moet prostitueren om resultaat te boeken: “…meestal draait het om verleiden en de hoer uithangen.” Welkom in de kunstwereld die vooral draait om geld.
Om deze wereld te leren kennen heeft regisseur Pascal Bonitzer (1946) talloze gesprekken gevoerd met de echte spelers in deze sector om zo de karakters in ‘Le tableau volé’ beter neer te kunnen zetten. Het resultaat is een aantal zeer verschillende personages die we in het dagelijks leven niet zo vaak in deze combinatie zullen tegenkomen. We hebben te doen met een pathologische leugenaar, de allerhoogste kunstkringen, de meest eenvoudige arbeiders die in nachtdienst werken om te overleven en nog zo wat personages die min of meer elkaars tegenpolen zijn. Gelukkig is de kern van de film goed geslaagd: de spanning houdt je aan het scherm en de uitkomst is vanaf het begin niet zeker.
Dat laatste heeft te maken met de kunst van Bonitzer, die ook het script schreef, om her en der in de film pijlen neer te zetten die niet per sé in de goede richting wijzen. En hoewel dit de kijker blijft prikkelen om ‘mee te denken’ in de film, staan er soms zoveel pijlen (verhaallijnen) dat het soms wat ingewikkeld wordt om van elke verhaallijn de relevantie te zien. Zoals Bonitzer zelf zegt in een toelichtend interview bij ‘Le tableau volé’ over de pathologisch liegende Aurora (Louise Chevillotte), stagiaire op het kantoor van veilingmeester en hoofdpersoon André Masson: “Aurore liegt de hele tijd en we weten niet waarom.” Het gevolg hiervan lijkt toch een beetje te zijn dat bijna alle verhaallijnen waarbij zij betrokken is een stille dood sterven in de film. Maar daarover later meer.
‘Le tableau volé’ is losjes gebaseerd op een ware gebeurtenis met een tamelijk vrije interpretatie van de feiten, zo waarschuwt de aftiteling ons. Het is het verhaal van een schilderij van de Oostenrijkse schilder Egon Schiele (1890-1918), verloren gewaand in de Tweede Wereldoorlog, dat plotseling opduikt in een arbeiderswoning in het oosten van Frankrijk. Huiseigenaar Martin Keller (een bijzondere rol voor de jonge getalenteerde Zwitser Arcadi Radeff, 1998), heecf het huis met het doek gekocht. Al gauw blijkt dat het doek afkomstig is van een Joodse kunsthandelaar, Wahlberg, die in de oorlog gedwongen werd zijn kunstcollectie te ‘verkopen’ aan de Duitse bezetters. De kunst van Egon Schiele is ‘entartete kunst’. Om die reden stond het niet in de belangstelling van de Duitse autoriteiten. Zo kon het in die arbeiderswoning terechtkomen. De erfgenamen van deze Wahlberg worden in de VS opgespoord. Zij doen hun rechten gelden en willen het schilderij verkopen. Wat volgt is een serie ontwikkelingen waarbij sommige partijen er belang bij hebben om de prijs te drukken en nergens voor terugdeinzen om dat te bereiken. Uiteindelijk leidt dit proces tot een crisis voor André Masson die zijn baan op de tocht ziet staan.
Aan spanning geen gebrek dus en dat maakt ‘Le tableau volé’ een zeer vermakelijke thriller die de moeite van het bekijken zeker waard is. Het is mogelijk om, door al die verhaallijnen heen, goed te volgen hoe de intrige zich ontwikkelt. Desalniettemin voegt een aantal verhaallijnen niet echt toe of af aan het verhaal. Met name het kantelmoment in de film, als André Masson van zijn liegende stagiaire de sleutel tot de oplossing wordt aangereikt, komt een beetje als een verrassing. Een moment dat zo belangrijk is verdient een nadere uitwerking Er zijn meer momenten die niet goed begrijpelijk zijn. Denk bijvoorbeeld aan de actie van Aurore als ze het veilinghuis Drouot binnenloopt en out of the blue enorme bedragen begint te bieden op een boek.
Hoewel Léa Drucker als Bertina (de ex van André Masson en tevens zijn collega) een relatief eenvoudige rol vertolkt doet zij dit toch op een zeer verfrissende en overtuigende wijze. Ook een solide rol voor Nora Hamzawi als advocaat Egerman die Martin Keller begeleidt bij de verkoop van het doek. De eigenlijke held is Martin. Hij speelt een bijzondere rol als de gesloten en gefrustreerde arbeiderszoon die moet zien te dealen met het feit dat hij plotseling een schilderij aan de muur heeft hangen dat miljoenen waard is. Hij volgt hierin toch zijn eigen morele koers en krijgt daarvoor uiteindelijk de waardering die hij door de film heen al verdiende.
Ton IJlstra
Waardering: 3
Bioscooprelease: 15 augustus 2024