Lee (2023)

Regie: Ellen Kuras | 116 minuten | biografie, drama | Acteurs: Kate Winslet, Andy Samberg, Alexander Skarsgård, Marion Cotillard, Andrea Riseborough, Noémie Merlant, Josh O’Connor, James Murray, Arinzé Kene, Vincent Colombe, Patrick Mille, Camilla Aiko, Samuel Barnett, Zita Hanrot, Seán Duggan, Enrique Arce, Marinko Prga, Orlando Seale, Harriet Leitch, Claire Lavernhe, Caroline Lena Olsson, Vanessa Glodjo, Ena Kurtalic, Toni Gojanovic, Tom Panay, Ian Dunnett Jnr, Riley Neldam, Patrick McCullough, Katalin Ruzsik, Joe Anders, Anita Major, Sanchia McCormack, Botond Bartus, Dávid Fecske, Lotti Kovari, Ágnes Fekete, Jazmin Elizabeth Brenner, Levente Pupics, Adam Boncz

In ‘Civil War’ (Alex Garland, 2024) wordt de fictionele legendarische oorlogsfotografe Lee Smith (Kirsten Dunst) in één adem genoemd met het historische figuur dat centraal staat in ‘Lee’. Net als Lee Smith maakte Lee Miller namelijk nietsontziende foto’s van oorlogssituaties. En evenals ‘Civil War’ stelt het historische drama ‘Lee’ (Ellen Kuras, 2024) de vraag waarom de dame in kwestie de camera heeft opgepakt om dood en verderf op de gevoelige plaat te leggen.

Vele jaren na de Tweede Wereldoorlog komt een jongeman (Josh O’Connor) in gesprek met Lee (Kate Winslet) erachter wie en wat zij in die periode heeft vastgelegd op camera: van slachtoffers in concentratiekampen, gewonde soldaten, vrouwen aan het thuisfront, gestrafte meelopers tot aan verminkte lijken van Nazi’s. Slachtoffers, daders, en alles ertussenin, weinig ontsnapten aan haar lens. Ze heeft nooit hoog van de toren geblazen over dit indringende werk. Liever verdrinkt ze die tijd met sterke drank en een zwijgende, licht chagrijnige blik.

Die blik was wel eens anders. In de jaren dertig geniet de spitsvondige en het voormalig Amerikaans topmodel volop van een bohemien leven in Europa. Als muze en maakster hangt Lee het liefst rond bij de Europese surrealisten, onder wie Man-Ray. Ze zet haar passie voor fotografie eerst in voor de kunst maar wanneer oorlog Europa weer teistert, helt die rol over in oorlogsverslaggeefster voor het modeblad Vogue. Steeds sterker voelt het als haar missie om mensen de ogen te open voor gebeurtenissen waarvoor velen liever de ogen sluiten.

De oorlogsfotograaf uithangen is allesbehalve eenvoudig, zeker niet voor een vrouw die eerst en vooral werd beoordeeld op uiterlijk. Maar niemand, inclusief haar grote liefde de Engelse kunstenaar Roland Penrose (Alexander Skarsgård), kan haar weerhouden van dit gevaarlijke werk. In zekere zin is Lee dan ook een adrenalinejunk. Desondanks brengen haar enorme doorzettingsvermogen en sterk inzicht in mensen en situaties haar verder dan menig fotograaf. Tegen het einde van de oorlog maakt ze foto’s in één van Hitlers villa’s, niet veel later in concentratiekamp Buchenwald. Dit alles komt tegen een hoge prijs. De situaties die ze toen vastlegde, achtervolgen de koppige en krachtige Lee haar hele verdere leven.

Om de complexe en af en toe tegenstrijdige Lee recht aan te doen moet degene die deze rol oppakt van goede huize komen. De fotografe heeft eergevoel, is stekelig en soms verbrandt ze schepen net zo makkelijk als ze mensen in haar hart sluit. Het is mooi om dan te zien dat Kate Winslet, die aan de wieg stond van de film omdat het voor haar een passieproject is, Lee’s wispelturigheid en hardvochtige kant moeiteloos voor het oog van de camera tovert. Op dit punt van haar loopbaan is voor de actrice geen rol te ijdel en daar mag het publiek haar dankbaar voor zijn. De productie rust waardig op haar schouders en zo komt ‘Lee’ af en toe akelig dichtbij het laten meevoelen van pijn die zeer moeilijk te fotograferen is.

Minder gelukkig is het scenario. Hoewel boeiend, zit het nogal hobbelig zijn tijd uit met het geforceerde gebruik van een framing device, het naoorlogse gesprek met de jongeman. Deze kunstgreep onderbreekt gebeurtenissen in het verleden onnodig of introduceert onderwerpen zonder er fatsoenlijk op terug te komen. Toch vangen de kracht van Winslets vertolking (let ook op de ingetogen bijrol van Andy Samberg) en de lucide beelden deze verhaaltechnische hobbels nog vrij keurig op. Echter tegen het einde van de film is het vloeiende tempo van het begin helaas zoek geraakt. Kijk het daarom vooral voor de schitterende Lee Miller en Kate Winslet.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 10 oktober 2024
DVD- en blu-ray-release: 22 januari 2025