Leila Khaled, Hijacker (2005)
Regie: Lina Makboul | 58 minuten | documentaire | Met: Leila Khaled
Naar aanleiding van de vele terroristische acties de afgelopen jaren heeft het IDFA 2005 een speciaal programma opgesteld rondom het Terrorisme van toen en nu. De documentaire ‘Leila Khaled, Hijacker’ past daar prachtig in. De Zweeds Palestijnse regisseuse Lina Makboul gaat in deze documentaire haar jeugdidool opzoeken. Echter, zij is niet een idool als menig ander vroeger boven het bed had hangen. Haar idool was 35 jaar geleden de eerste vrouwelijke vliegtuigkaper Leila Khaled. Door haar uiterlijke en sekse was Khaled destijds een mediagenieke verschijning, maar tegelijkertijd ook een controverse. Iemand die niet terugdeinsde voor het gebruik van geweld en zogenoemde terroristische acties om haar standpunten wereldwijd bekendheid te geven.
De documentaire opent met het beeld van een vrouw wachtend naast de bagageband op een vliegveld “Die vrouw daar is een terrorist”… horen we Makboul zeggen. Ondanks de grote inhaalslag van de feministen, ook in de terroristische branche, is heden ten dagen het “beroep” vliegtuigkaper nog altijd voor vrouwen omstreden. Maar Leila Khaled ziet er, zelfs na 35 jaar ballingschap, trainingskampen en vluchtelingenbestaan, nog altijd niet uit als een terroriste. Helaas is de vrouwelijke kant van het terrorisme een discursief onderwerp dat Makboul niet aan durft te snijden. De regisseuse blijft hangen in haar idolaatheid voor Khaled en maakt een film die op geen enkele manier een nieuw perspectief biedt aan de kijker.
Makboul heeft een sensationele manier van filmen en pakt het groots aan. Oude nieuwsbeelden van exploderende vliegtuigen worden opgevolgd door huilende kinderen, Palestijnse vlaggen en Yasser Arafat sjaals. Daar door heen weeft zich het verhaal van het huidige leven van Leila Khaled wonend in Syrië met man en kinderen. Ondanks haar rustige bestaan is ze nog even geraakt door de Israëlische bezetting van Palestina als 35 jaar geleden. Emotionele momenten dan ook wanneer zij oud strijders op zoekt in het vluchtelingenkamp of wanneer Makboul een wandtegel uit het oude huis van Khaled heeft mee genomen. Het lijkt alsof Makboul een sociaal portret van Khaled voor ogen had, maar tegelijkertijd ook haar jeugdige bewondering wilde tonen. Geen eenvoudige combinatie wanneer deze bewondering gepaard gaat met geweld en het sociale portret met tranen.
Helaas weet Makboul echter geen houvast te bieden aan het verdriet van Khaled. Zij neemt her en der zijsprongen naar medewerkers van het gekaapte vliegtuig waarvan sommige begrip kunnen opbrengen en anderen haar nog altijd veroordelen. De geïnterviewden geven zelf vaak aanzet tot interessante informatie, maar Makboul laat de helft liggen. Wanneer de piloot aangeeft dat Khaled’s boek over de kaping vol met leugens staat wordt snel gesneden naar de wat minder controversiële stewardess die de achterliggende gedachte van Khaled wel kan begrijpen. Nergens durft Makboul de vraag te stellen waar het haar eigenlijk om te doen is; welk effect heeft deze eerste vliegtuigkaping gehad voor het imago van Palestina?
Janneke Robers