Les deux Anglaises et le continent – Two English Women (1971)

Regie: François Truffaut | 130 minuten | drama, romantiek | Acteurs : Jean-Pierre Léaud, Kika Markham, Stacey Tendeter, Sylvia Marriott, Marie Mansart, Philippe Léotard, Irène Tunc, Mark Peterson, Georges Delerue, Marie Iracane, Marcel Berbert, Jeanne Lobre, David Markham, Sophie Baker, René Gaillard, Anne Levaslot, Annie Miller, Christine Pellé, Guillaume Schiffman, Mathieu Schiffman, Jeanne Sophie, Eva Truffaut, François Truffaut, Laura Truffaut

Samen met Jean-Paul Belmondo kwam acteur Jean-Pierre Léaud in de jaren zestig op als het mannelijke gezicht van de Nouvelle Vague. Vooral als de jonge Antoine Doinel in François Truffauts klassieker ‘Les quatre cents coups’ (1959) – Léaud was toen amper zestien jaar – heeft hij zich onsterfelijk gemaakt. Na die film zou Léaud nog vier keer in de huid van Doinel kruipen, over een periode van twintig jaar. Dit deed hij samen met de Franse actrice Claude Jade die eerst zijn vriendin en later zijn vrouw Christine speelde in ‘Antoine et Colette’ (1962), ‘Baisers volés’ (1968), ‘Domicile conjugal’ (1970) en ‘L’Amour en fuite’ (1979). Hoewel Léaud een persoonlijke favoriet was van regisseurs Jean-Luc Godard en François Truffaut, is niet iedereen even gecharmeerd van de acteur met zijn monotone intonatie en eenzijdige gezichtsuitdrukking. Zoals de Australische filmcriticus Philippa Hawker schreef: ‘Léaud roept bij zijn publiek uitersten van identificatie en irritatie op’.

In ‘Les deus Anglaises et le continent’ (1971) van Truffaut wekt Léaud vooral ergernis op. Hij speelt Claude, een jonge Franse kunstcriticus (en daarmee een alter ego is van de regisseur, die ooit begon als filmcriticus) die in het Parijs van rond 1900 de Britse Anne Brown (Kika Markham) ontmoet. De twee raken bevriend en Anne nodigt Claude uit om haar familie te ontmoeten in Groot-Brittannië. Het duurt niet lang of Claude neemt die uitnodiging aan en vertrekt naar Wales. Anne’s zus Muriel (Stacey Tendeter) blijkt bijna het tegenovergestelde van de levenslustige Anne te zijn: ze is vroom, mysterieus en afstandelijk. Toch broeit er een hevig verlangen tussen Claude en Muriel op, zo heftig dat moeder Brown (Sylvia Marriott) eigenlijk wil dat de twee met elkaar trouwen. Gezondheidsproblemen gooien roet in het eten en besloten wordt om elkaar een jaar lang niet op te zoeken. Als de liefde daarna nog steeds zo intens is, dan zullen ze trouwen. Claude gaat weer terug naar Frankrijk en niet veel later komt Anne hem achterna. Ze beginnen een heftige seksuele relatie die de situatie er niet makkelijker op maakt. Want van wie houdt Claude nu eigenlijk meer, van Muriel of van Anne?

‘Les deux Anglaises et le continent’ doet sterk denken aan ‘Jules et Jim’ (1962), Truffauts meesterwerk. Niet alleen omdat beide films draaien om een driehoeksrelatie – al gaat het hier om één man en twee vrouwen en in ‘Jules et Jim’ om twee mannen en één vrouw – maar ook vanwege het poëtische taalgebruik en de voice-over. Beide verhalen werden geschreven door Henri-Pierre Roche, een kunstverzamelaar die pas op zijn 74e begon met romans schrijven. In ‘Les deus Anglaises et le continent’ is de poëtische romantiek wel erg overtrokken waardoor de wollige dialogen wel erg gekunsteld klinken. Tel daar de voice-over, ingesproken door Truffaut zelf, nog bij op en je hebt een film die tergend langzaam voortsleept. De regisseur maakt in veel van zijn films gebruik van een voice-over en vaak is het een prettige toevoeging. Maar in deze film overheerst de stem van Truffaut te veel. Hij legt de emoties van met name Léaud uit aan de kijker, terwijl een goede acteur overtuigend genoeg zou moeten zijn in zijn expressie dat we voor onszelf wel kunnen zien wat hij voelt.

En daar komen we meteen bij het grootste minpunt aan deze film: het gemis van een competente hoofdrolspeler. Léaud zou een gepassioneerde man moeten zijn die worstelt met zijn liefde voor twee totaal verschillende vrouwen. Maar Truffauts voice-over is de enige die je dat vertelt – de acteur zelf komt niet verder dan wat krampachtige gekwelde gezichtsuitdrukkingen. Gelukkig maken de vrouwelijke hoofdrolspeelsters Kika Markham en Stacey Tendeter veel goed. Vooral Markham is een aangename verschijning, veel sympathieker dan haar zus, die kampt met schuldgevoelens vanwege haar seksuele gedachten. Je begrijpt niet waarom Claude niet direct voor honderd procent voor Anne gaat! Enfin, voor wie romantisch wil dwepen biedt ‘Les deux Anglaises’ voldoende melodrama. Voor de meer nuchtere kijker is het vooral fijn om te zien hoe de film is vormgegeven: vol prachtige, sfeervolle plaatjes van het grasgroene Wales en de schitterende landhuizen. Ook de muziek van Georges Delerue – die tevens een klein rolletje speelt in de film – is erg fijn.

Vergeleken bij ‘Jules et Jim’ schiet ‘Les deux Anglaises et le continent’ eigenlijk op alle fronten tekort. Maar het is niet helemaal eerlijk om beide films met elkaar te vergelijken. ‘Jules et Jim’ kwam uit tijdens de hoogtijdagen van de Nouvelle Vague en was vernieuwend. In 1971 was de Nouvelle Vague allang over zijn hoogtepunt heen en moest er weer iets nieuws worden verzonnen. Maar een mindere Truffaut is óók een Truffaut. Alleen al het feit dat hij deze film geregisseerd heeft, maakt ‘Les deux Anglaises et le continent’ best een kijkje waard. Wees echter voorbereid op hoogdravende poëtische romantiek die veelal geaffecteerd aandoet, een houterige hoofdrolspeler (Léaud) en een overdadig aanwezige voice-over. Aan de andere kant biedt deze film uitstekende bijdragen van de vrouwelijke hoofdrolspelers, weelderige cinematografie, mooie kostuums en een aardig slotakkoord. De plussen en minnen houden elkaar zo aardig in evenwicht.

Patricia Smagge

Waardering: 3

Bioscooprelease: 1 maart 1973