Les salauds (2013)
Regie: Claire Denis | 100 minuten | thriller | Acteurs: Vincent Lindon, Chiara Mastroianni, Julie Bataille, Michel Subor, Lola Créton, Alex Descas, Grégoire Colin, Florence Loiret Caille, Christophe Miossec, Hélène Fillières, Eric Dupond-Moretti, Sharunas Bartas, Nicole Dogué, Claire Tran
Een naakte vrouw sjokt dolend over de lege straten van een inwisselbare stad. Elders wordt er op een stoep een lijk gevonden. Het regent aanhoudend. De nacht weigert het stokje door te geven aan de dag. De straatverlichting heeft alle moeite zijn werk naar behoren te kunnen doen. Met deze naargeestige maar sfeervolle bouwstenen zet de openingssequentie van ‘Les salauds’ een veelbelovende toon voor de rest van de film.
Het dode lichaam blijkt toe te behoren aan de eigenaar van een fabriek voor vrouwenschoenen. Diens dochter (gespeeld door Lola Créton) is de ontzielde nachtwandelaar. Sandra (Julie Bataille), mede-eigenaar van het bijna failliete bedrijf, maakt het gezin af. Ze beweert dat ene Edouard Laporte met de zaak te maken heeft. Zijn status als vermogend persoon voorkomt echter dat de politie op onderzoek uitgaat. Alle hoop te na schakelt de nieuwbakken weduwe haar broer in. Deze Marco (Vincent Lindon), kapitein op vrachtschepen, neemt verlof op om de waarheid omtrent de familietragedie te achterhalen.
Hij neemt zijn intrek in het appartementencomplex waar ook Laporte een onderkomen heeft. De kapitaalkrachtige man onderhoudt er zijn maîtresse Raphaëlle (Chiara Mastroianni) en hun zoontje. In Marco’s zeer lang uitgesponnen wraakoefening is het vooral de mysterieuze minnares die het moet ontgelden. Met hetzelfde langzame tempo wordt duidelijk wat Laporte precies op zijn kerfstok heeft. Met Raphaëlle als inleg ontvouwt zich een geraffineerd spel waarbij de inzet hoog is.
Zeker wanneer er halverwege ‘Les salauds’ een pistool geïntroduceerd wordt. Het brengt Tsjechovs bekende citaat in herinnering: “Als er in een verhaal een pistool voorkomt, moet dat ook worden afgevuurd.” Neem daarbij ook Jean-Luc Godards opmerking over meisjes en pistolen in het achterhoofd en de dreiging in ‘Les salauds’ is acuut tot code rood verheven.
Het lage tempo, de verregaande subtiliteit in belichting, de vakkundige spanningsopbouw en de secuur geplaatste rekwisieten zorgen ervoor dat ‘Les salauds’ lang onderhoudend blijft. Het doet denken aan neo-noir, aan traditionele Franse thrillers en aan David Lynchs ‘Blue Velvet’. En dat doet het allemaal naar genoegen. Aan de andere kant wil de film veel. Door het verhaal uit te rekken, krijgt het niet de kans daadwerkelijk alles te vertellen. De film hopt daardoor redelijk fragmentarisch van passage naar passage. ‘Les salauds’ roept dientengevolge veel vragen op over de intervallen tussen die verschillende scènes. Het leidt ertoe dat de film wel heel interpretabel wordt. Door die plotsprongen worden sommige elementen te snel afgehandeld en krijgen de personages te weinig tijd om zich actief te ontplooien.
Wat overblijft is een film die het vooral van de sfeer moet hebben. De noir-genreconventies uit het begin verlenen na verloop van tijd echter voorrang voor een meer geijkte vormgeving. Toch verdient ‘Les salauds’ dankzij de verfijning een mooie voldoende.
Wouter Los
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 24 april 2014
DVD-release: 17 juni 2014
Speciale vertoning: Claire Denis – Trouble-Making Magic, 29 februari – 20 maart 2024, Eye Filmmuseum