Life is a Miracle – Zivot je cudo (2004)
Regie: Emir Kusturica | 154 minuten | drama, komedie, oorlog, romantiek | Acteurs: Slavko Stimac, Natasa Solak, Vesna Trivalic, Vuk Kostic, Aleksandar Bercek, Stribor Kusturica, Mirjana Karanovic, Nikola Kojo, Davor Janjic, Branislav Lalevic
‘Life is a Miracle’ is zo’n film van een zeldzame klasse. Het tweeënhalf uur durend drama is van het begin tot het einde voor de achteloze kijker een doldrieste rit in een rollercoaster. Het eerste halfuur is het verhaal zo’n groteske kakofonie van klucht, maffe Balkantypes en potsierlijke scènes, dat overvoerdheid en uitputting bij de kijker dreigt. Pas gaandeweg ontwikkelt zich het verhaal steeds scherper en valt het op hoe knap deze film gemaakt is.
Eigenlijk kan ‘Life is a Miracle’ samengevat worden als een hedendaagse versie van het liefdesdrama Romeo en Julia. Regisseur Emir Kusturica plaatst dit oude verhaal in het decor van de oorlog in Bosnië, waarin de verschillende etnische groepen elkaar naar het leven staan. De Servische ingenieur Luka wordt hier verliefd op de beeldschone Moslimvrouw Sabaha en samen proberen zij te overleven in de slachtpartij om hen heen, waarin de door elkaar heen rennende Serviërs, Kroaten, Bosniërs en Moslims een explosieve cocktail vormen. De oorlog tussen hen heeft een prominente plek in de hele tweede helft van de film, maar blijft een decor voor het individuele menselijke drama. Nou, drama….het eigenaardige van de stijl van Kusturica is het mengen van een tragedie à la Shakespeare met de ironische klucht van de Marx Brothers. Als enige minder sterke punt van de film kan worden opgemerkt dat noch de humor noch de tragedie ervan diepere snaren raakt. De ironie overschaduwt diepere ontroering en de vele kluchtige scènes overtrekken de humor.
De film kan worden getypeerd als “magische realisme”. Het vulgaire realisme van de oorlogshandelingen is bijvoorbeeld beangstigend scherp neergezet, maar de talrijke vreemde voorvallen maken het een magisch verhaal. Gewoon ter illustratie daarvan: hoofdpersoon Luka probeert zich op een moeilijk moment van het leven te beroven door zijn hoofd op de treinrails te leggen. Maar de eveneens verliefde muilezel van het dorp redt hem onverwacht door op de rails te gaan staan en zo de trein tot stoppen te dwingen. Er zit nog een miraculeuze kwaliteit verstopt in ‘Life is a Miracle’. Het valt aanvankelijk niet op omdat het verhaal en omdat de Slavische manische emoties alle aandacht opeisen, maar gaandeweg komt het aan het licht: de kwaliteit van de beelden, camerastandpunten en het geluid zijn geniaal. Geniaal is niet het juiste woord; het is eerder de ambachtelijkheid van beeld en geluid dat grenst aan perfectie. Kusturica noemt die ambachtelijkheid zelf een kunst die verloren dreigt te gaan onder invloed van het gemakkelijke filmen met video en digitale camera’s. Hij heeft gelijk; in deze film wordt cinema op dat gebied herontdekt. Zeer bevorderlijk voor die rijke kijkervaring is dat 80 procent van de film buiten is opgenomen. Het heuvelachtige en beboste landschap van Bosnië is een sprookjesachtig decor dat in al zijn seizoenen terugkomt. Kusturica maakte al eerder naam met onder meer de film ‘Underground’ uit 1995, waarvoor hij in Cannes de Gouden Palm kreeg. Met ‘Life is a Miracle’ voegt hij een meesterwerk toe aan zijn oeuvre.
Endre Timar
Waardering: 4.5
Bioscooprelease: 7 oktober 2004