Lili Marleen (1981)
Regie: Rainer Werner Fassbinder | 120 minuten | drama | Acteurs: Hanna Schygulla, Giancarlo Giannini, Mel Ferrer, Karl-Heinz von Hassel, Erik Schumann, Hark Bohm, Gottfried John, Karin Baal, Christine Kaufmann, Udo Kier, Roger Fritz, Rainer Will, Raul Gimenez, Adrian Hoven, Willy Harlander
Rainer Werner Fassbinder overlijdt op zevenendertigjarige leeftijd. Zijn nalatenschap bestaat uit zo’n veertig films, die hij in een periode van dertien jaar heeft gemaakt. ‘Lili Marleen’ is één van die films. Voor deze film had hij een ruim budget beschikbaar en mikte hij op de Amerikaanse markt door de film in de Engelse taal te maken. Later blijkt dat de interesse achterwege blijft. Hij besluit dan alsnog de film in het Duits na te synchroniseren.
De film is gebaseerd op de autobiografie van Lale Andersen, de zangeres die het lied “Lili Marleen” bekend en populair heeft gemaakt. Haar versie werd iedere avond gedurende de Tweede Wereldoorlog op Radio Belgrado aan de Duitse strijdkrachten ten gehore gebracht. Het lied diende als propaganda voor het Naziregime.
Het centrale thema in deze film is emotie. Één van de thema’s die overigens in alle films van Rainer Werner Fassbinder terugkomt. Het uitbuiten van emoties is volgens hem een onuitputtelijk thema. Zo buiten de Nazi’s de vaderlandsliefde van het volk uit en zien we de relatie tussen Willie en Robert stranden door toedoen van de vader van Robert, die zich keert tegen hun relatie. Hij stelt zijn eigenbelang (onder valse voorwendselen) boven het geluk van zijn zoon.
De film kent geen lange dramatische scènes, maar korte filmshots, die over het algemeen zeer kleurrijk zijn. De overgang tussen de verschillende scènes zitten vol contrasten. Zo worden gruwelijke oorlogsbeelden afgewisseld met doodstille beelden van het slagveld ten tijde van de uitzending van het lied op de radio. Ook spelen deuren, ramen en spiegels een belangrijke rol. Personages worden door ramen of in spiegelbeeld gefilmd. De verandering in het karakter van de personages wordt hiermee in beeld gebracht.
De muziek in de film wordt gebruikt om de emoties te versterken. Zo krijgt Robert wanneer hij door de Nazi’s gevangen is genomen continu fragmenten van “Lili Marleen” te horen. Zowel voor Robert als de kijker is het moeilijk om hier weerstand tegen te bieden.
Helaas kent “Lili Marleen” één groot minpunt. De zang- en acteerprestaties van de muze van Rainer Werner Fassbinder, Hanna Schygulla, zijn van een bedroevend slecht niveau. Na deze film kwam een einde aan de samenwerking tussen de twee, die maar liefst drieëntwintig films en twaalf jaar duurde.
De thematiek in combinatie met de filmstijl van een van de meest besproken regisseurs aller tijden zorgt ervoor dat je als kijker geboeid blijft. Het falen van Hanna Schygulla moet je maar even voor lief nemen.
Lodi Meijer
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 27 mei 1981