Lillian (2019)

Regie: Andreas Horvath | 128 minuten | drama | Acteurs: Patrycja Planik

Gekreun op de achtergrond, een scherm met daarop meerdere pornografische beelden. “Welkom bij dit sollicitatiegesprek, Lillian. Je wilt pornoactrice worden? Helaas, je visum is verlopen en je spreekt geen woord Engels. Je foto’s zijn mooi, maar die zijn meer voor een modellenbureau. Wij maken hier harde porno. Weet je: als ik jou was zou ik teruggaan naar Rusland.” De sinds een half jaar illegaal in New York verblijvende immigrante Lillian neemt deze raad ter harte en na ampele voorbereidingen (ze stopt een grote pot met wat lijkt op kaasknabbels in haar rugzakje) vertrekt ze. Te voet. Naar Rusland. Op schoenen die daarvoor nog minder geschikt zijn dan de te kleine hiking boots van Reese Witherspoon in ‘Wild’.

‘Lillian’ van Andreas Horvath is lichtjes gebaseerd op het verhaal van de echte Lillian Alling, die in 1926 een poging deed om van New York naar Rusland te lopen. Of ze dat ooit gehaald heeft, vertelt de overlevering niet. Deze filmversie van Lillian speelt zich af in de tegenwoordige tijd, waardoor het hoofdpersonage het aan de ene kant makkelijker heeft om te overleven en aan de andere kant juist meer beren op de weg aantreft. Hoe dan ook: aan de hand van de immer zwijgende Russische vrouw beleven we haar tocht door het barre, fraaie, adembenemende en tegelijk afstotende landschap. Dit is Amerika op zijn grootst en op zijn kleinst: een beetje zoals Roberto Minervini het continent ook filmt.

We zijn getuige van de struggles van een eenzame vrouw, die geen eten, onderkomen of verschoning bij zich heeft, maar zich redt door in vuilnisbakken en kledingcontainers te snuffelen, in te breken in verlaten huizen of te stelen uit tweedehands winkels. Ze ontmoet lokale bewoners, Amerikanen in de marge van de maatschappij, maar met geen van hen heeft ze een connectie. Ze treft geen vriendelijkheid, maar ook – op een uitzondering na – geen uitgesproken vijandelijkheid. Het is duidelijk: haar toekomst ligt niet hier. Of ze net zo geniet van de soms weergaloze omgeving als de kijker: daar komen we niet achter. Lillian blijft een enigma. Des te knapper is het daardoor dat je alsnog om haar gaat geven.

Dankzij het fotografisch inzicht van de regisseur, de ritmische montage en de documentaire-achtige scènes is ‘Lillian’ een poëtische roadtrip, tegelijkertijd ontdaan van en doorspekt met romantiek, hoe tegenstrijdig dat ook mag klinken. De vrijwel plotloze film voelt nergens zo geïmproviseerd als ie is gemaakt, maar juist ontzettend doordacht en efficiënt. ‘Lillian’ blijft elke minuut boeien, er zit geen fragment teveel in. Patrycja Planik – zonder acteerervaring – is uiterst naturel en overtuigend; haar Lillian is een onvergetelijk personage en een uitstekende gids voor het Noord-Amerika van nu.

Monica Meijer

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 12 maart 2020
DVD-release: 25 november 2020