Look, Up in the Sky! The Amazing Story of Superman (2006)
Regie: Kevin Burns | 110 minuten | documentaire, geschiedenis | Acteurs: Dean Caine, Margot Kidder, Bill Mumy, Annette O’Toole, Brandon Routh, Ilya Salkind, Bryan Singer, Kevin Spacey, Lesley Ann Warren, Adam West, Mark Hamill, Stan Lee, Gene Simmons, Stockard Channing, Kate Bosworth, Jackie Cooper, Richard Donner, Anne Archer, Christopher Reeves, Jerry Seinfeld
Deze documentaire over het fenomeen Superman is natuurlijk overduidelijk op de markt gebracht om Bryan Singers ‘Superman Returns’ een boost te geven (en tegelijkertijd van deze film te profiteren voor de verkoop van de dvd); de timing is niet toevallig te noemen. Echter, dit betekent niet dat het hier slechts een simpel promofilmpje betreft voor deze nieuwe Superman-film. Integendeel bijna. De film is dan wel geproduceerd door Singer en wordt verteld door Kevin Spacey, Lex Luthor in ‘Superman Returns’, maar de informatie over en promotie voor deze film neemt slechts een minuut of tien, vijftien in beslag, en komt aan het eind van een uiterst gevarieerd relaas over de historie van Superman.
We krijgen informatie voorgeschoteld over het wel en wee van de creatie van Superman, door Jerry Siegel en Joe Shuster, zijn optredens in strips, op de radio, t.v., in films, en op merchandise en voedingsmiddelen. We krijgen zowel nuttige, historisch relevante informatie, als de wat frivolere variant. Interessant is het om te horen hoe de wereld van Superman heeft geëvolueerd, en welke keuzes er in de loop van de tijd zijn gemaakt. Zo kon hij nog niet vanaf het begin vliegen, en werd bijvoorbeeld ook later pas, tijdens hoorspelen op de radio, het element kryptoniet toegevoegd. Simpelweg omdat een held die volledig onkwetsbaar is, niet interessant genoeg is. Maar ondanks de kryptoniet, had de beste (super)man natuurlijk fysiek gezien nog steeds weinig obstakels om zijn personage boeiend te houden. Zijn échte conflicten, zo zag men al snel in, moesten daarom emotioneel bepaald worden. Hoe kan hij relaties onderhouden en hoe gaat hij om met zijn eenzame situatie hier op aarde? In feite, zo komt in de documentaire naar voren, is hij de verpersoonlijking van de ultieme immigrant. Ouderloos, en zonder zijn eigen thuis komt hij aan in een nieuw land, waar hij zich nooit helemaal thuis zal voelen. Hij trekt zich terug in zijn “fort van eenzaamheid” (“fortress of solitude”) om met zijn overleden vader te communiceren en nog een band te voelen met zijn ouderlijke planeet, en daarnaast heeft hij door zijn taak als beschermer van de mensheid weinig mogelijkheid tot het onderhouden van échte (romantische) relaties, zowel wat betreft drukte als het gevaar wat dit biedt voor zijn liefdesobject.
Deze dramatisch belangrijke elementen hebben de makers doen besluiten om de relatie tussen Clark Kent, oftewel Superman, en Lois Lane centraal te houden. Een controversiële beslissing was om het stel te laten trouwen. Men vond dat Lois Lane Supermans identiteit moest kennen, en dan ook met hem moest trouwen, omdat ze anders te dom zou overkomen. Maar het bleek geen succes bij het publiek. Zowel de serie “Lois & Clark” als de strip deden het meteen een stuk slechter.
Interessant is ook de échte historische en politieke context waarin, of waartegen, Superman zich bewoog, al die tijd strijdend voor gerechtigheid en het goede in de wereld. Zo heeft Superman het in de strips opgenomen tegen de Klu Klux Klan, Hitler, en Hirohito. Ook zien we hoe Superman in een serie ten tijde van het tijdperk van de Koude Oorlog, waarin angst heerste voor nucleaire vernietiging, lessen geeft in verdraagzaamheid. We zien de parallellen die er zijn tussen Superman en het Mozesverhaal en hoe Superman door sommigen als on-Amerikaans werd gezien, en zelfs fascistisch. De verschillende vertolkers van Superman door de jaren heen, passeren de revue, met twee belangrijke namen George Reeves en Christopher Reeve, beiden, opmerkelijk genoeg, geconfronteerd met een tragisch lot – Reeves pleegde zelfmoord en Reeve raakte verlamd door een val van zijn paard.
De documentaire is breed georiënteerd en niet overmatig partijdig – zo worden de films ‘Superman III’ en ‘Superman IV’ door vrijwel niemand in de film positief besproken of weggepoetst. Ook is er een goede combinatie aanwezig van informatie en entertainment, zowel visueel als inhoudelijk. We zien niet alleen “talking heads”, maar ook veel originele beelden uit films, strips en series, of afbeeldingen van verschillende Supermanproducten, zoals bijvoorbeeld speciale Supermanpindakaas, en horen regelmatig de klanken van John Williams opwindende muziek uit de film van ’78 terugkomen. ‘Look, Up in the Sky! The Amazing Story of Superman’ kan mooi gebruikt worden als begeleidendende informatie bij Singers ‘Superman Returns’, maar is veel meer dan een promotiefilm: het is een informatief zeer bevredigende docu die iedere fan of geïnteresseerde zal kunnen plezieren.
Bart Rietvink