Los Condenados (2009)
Regie: Isaki Lacuesta |104 minuten | drama | Acteurs: Arturo Goetz, Daniel Fanego, Leonor Manso, Bárbara Lennie, Nazareno Casero, Juana Hidalgo, María Fiorentino
Martín, een man van middelbare leeftijd, wordt op een dag in zijn Barcelonese appartementje opgebeld door zijn jeugdvriend Raúl. Die vraagt hem om zo snel mogelijk terug te keren naar zijn geboorteland, waar Raúl met een groep anderen bezig is een clandestiene opgraving te leiden. Het zoeken is naar het lichaam van een derde vriend, Ezequiel, die tijdens de gewelddadigheden van dertig jaar geleden verdwenen is. Martín gaat in op het aanbod maar blijkt al snel niet goed in te zien waarom deze hele onderneming nodig is. Wat hem betreft zou het beter zijn het verleden te laten rusten.
In de gehele film wordt geen enkele keer een specifieke plaatsnaam genoemd waaraan we kunnen afleiden in welk land dit verhaal zich afspeelt. Het Spaans dat wordt gesproken en kennis van de geschiedenis, leert echter al snel dat dit in Argentinië moet spelen. De Catalaanse regisseur Isaki Lacuesta heeft expres zoveel zaken open gelaten, omdat volgens hem de geschiedenissen van zoveel Latijns-Amerikaanse landen overlappen. In brede zin is dat natuurlijk zo, en kunnen de thema’s die hier worden aangesneden zo overgebracht worden naar sommige andere landen. Ook Spanje, thuisland van de regisseur heeft met zijn eigen verleden nog een appeltje te schillen. Toch laat de film door al deze ondefinieerbaarheid wel erg veel in het midden liggen. De bedoeling (naar eigen zeggen) van Lacuesta om de kijker te beladen met de morele dilemma’s van de hoofdpersonen, komt maar erg voorzichtig naar voren. De gebeurtenissen blijven te zeer steken op de oppervlakte om bij de kijker binnen te komen laat staan deze aan het eigen morele geweten te toetsen.
De ontwikkelingen worden door de acteurs op geloofwaardige wijze neergezet; de pijn van het verleden is in ieders ogen te lezen. Ook de fantastische landschappen waarin het plot zich ontvouwt, dragen bij aan de indruk die de film achterlaat. Hoewel ontzettend relevant, worden de belangrijkste thema’s als herdenken of vergeten (de twee mannen tegenover elkaar), het nationaal verleden, de schuldvraag en de zorg om de nieuwe generatie (belichaamd door de stoere maar tegelijkertijd hulpeloze Pablo en de onafhankelijke maar net zo gevoelige Silvia) helaas te weinig diepgaand behandeld. Voor een onwetende kijker zal het wellicht moeilijk zijn deze thematiek allereerst te herkennen, laat staan te verwerken. Het belangrijkste dat uit de film overblijft, is misschien wel de generatiekloof die ontstaat in een land met een zo recent en zo bloederig verleden. Deze kloof wordt mooi uitgemeten in het gesprek dat Martín heeft met Silvia, de dochter van de verdwenen Ezequiel, die er weinig voor voelt te helpen bij de opgravingen. Conclusie: de ouderen blijven tot hun dood met de herinneringen en littekens van het verleden zitten, terwijl de jongeren niet weten wat ze met hun nationale geschiedenis aan moeten. Toch is er ruimte om een brug te bouwen tussen de twee generaties, zo lijkt Lacuesta met ‘Los Condenados’ te willen zeggen. Films als deze dragen daar in ieder geval aan bij.
Ruby Sanders