Lost Horizon (1937)
Regie: Frank Capra | 132 minuten | drama, avontuur, fantasie, science fiction | Acteurs: Ronald Colman, Jane Wyatt, Edward Everett Horton, John Howard, Thomas Mitchell, Margo, Isabel Jewell, HB Warner, Sam Jaffe, Hall Johnson Choir, Norman Ainsley, Chief John Big Tree, Wyrley Birch, Beatrice Blinn, Hugh Buckler, Sonny Bupp, John Burton, Eli Casey, David Cavendish, George Chan, Darby Clark, David Clyde, Robert Cory, Patricia Curtis, Mary Lou Dix, Val Durand
Een trend van de laatste jaren is om klassieke films uit de jaren twintig en dertig te restaureren en opnieuw (op dvd) uit te brengen. Dankzij het eindeloze zoekwerk van talloze filmfanaten kon bijvoorbeeld Fritz Langs meesterwerk ‘Metropolis’ (1927) voor het overgrote deel worden hersteld. Ook ‘Lost Horizon’ (1937) van Frank Capra kon op deze manier zijn weg naar het hedendaagse filmpubliek vinden. De oorspronkelijke film duurde 132 minuten, maar vanwege de op handen zijnde Tweede Wereldoorlog werd deze door producenten drastisch ingekort door de overwegend pacifistische boodschap in te dammen. Uiteindelijk zagen de meeste mensen in die tijd een versie van ongeveer 105 minuten. Pas vele jaren later besloot filmkenner Robert Gitt de film in zijn oorspronkelijke staat te herstellen. De geluidsband werd in zijn geheel teruggevonden, maar een aantal filmrollen – die in totaal ongeveer zeven minuten beslaan – bleef onvindbaar. Om de gaten op te vullen maakte Gitt gebruik van foto’s en stills voor de gerestaureerde versie. Het resultaat mag er zeker zijn.
‘Lost Horizon’ gaat over de Britse diplomaat en avonturier Robert Conway (Ronald Colman). Hij is gestationeerd in China, maar dat land moet hij noodgedwongen verlaten omdat de bevolking in opstand is gekomen. Samen met een groepje andere westerlingen vlucht hij per vliegtuig in de richting van Shanghai, vanwaar ze richting Europa kunnen vliegen. Behalve Conway zitten ook zijn broer George (John Howard), de stijve paleontoloog Lovett (Edward Everett Horton), de joviale oplichter Barnard (Thomas Mitchell) en de terminaal zieke prostituee Gloria (Isabel Jewell) in het vliegtuig. Maar in plaats van naar Shanghai brengt hun Aziatische piloot hen naar Tibet, waar ze belanden in het verborgen paradijs Shangri La. Op deze plek is het vredig, niemand wordt er ziek en mensen leven tot in de eeuwigheid. Robert Conway raakt danig onder de indruk van Shangri La en van de stichter van dit idyllische paradijs, de hoogbejaarde Vader Perrault (Sam Jaffe), zijn al even serene assistent Chang (HB Warner) en de knappe Sondra (Jane Wyatt). Ook zijn medereizigers voelen zich thuis, op George na. Die wordt nerveus van al die positieve energie en staat erop Shangri La zo snel mogelijk te verlaten, het liefst samen met Robert.
‘Lost Horizon’ is een fantasievolle avonturenfilm uit de gouden jaren van Hollywood. De film werd geregisseerd door Frank Capra, op dat moment een van de meest succesvolle regisseurs die veelvuldig prijzen won met films als ‘It Happened One Night’ (1934) en ‘Mr Smith Goes to Washington’ (1938). Het grimmige ‘Lost Horizon’ is de spreekwoordelijke vreemde eend in het oeuvre van Capra, die zijn grootste successen had met opbeurende films waarin de ‘gewone man’ het opnam tegen het establishment. De regisseur had al veel eerder plannen om ‘Lost Horizon’ – naar een op ware feiten gebaseerde roman van James Hilton over de vermissing van avonturier George Leigh-Mallory in de Himalaya – te verfilmen maar moest drie jaar wachten tot hoofdrolspeler Ronald Colman beschikbaar was. Aangezien Capra al vrijwel elke rol had ingevuld en per se Colman wilde, wachtte hij geduldig. Productiehuis Columbia maakte ondertussen een aantal andere films, wat niet onverstandig was aangezien ‘Lost Horizon’ de tot dan toe duurste productie in de geschiedenis van de studio zou worden. Een beetje extra geld in de kas in de aanloop naar dit risicovolle project was namelijk geen overbodige luxe. Voor zijn tijd was ‘Lost Horizon’ absoluut indrukwekkend. Met name de prachtige settings van Shangri La zijn indrukwekkend en ook Ronald Colman (‘A Tale of Two Cities’, 1935) zet zijn beste beentje voor. Maar er zijn ook minder geslaagde aspecten aan deze film. Wie met de ogen van deze tijd naar de film kijkt, kan zich niet aan de indruk onttrekken dat er een aantal ongeloofwaardige gegevens in de film zit. Bovendien wordt er – op Colman en HB Warner na – maar matig wordt geacteerd. Sommige performances zijn zelfs een beetje over the top (Howard, Jewel en Jaffs). Bovendien laat het tempo met name in het tweede gedeelte van de film wat te wensen over; er wordt bijzonder veel tijd uitgetrokken om te tonen hoe idyllisch Shangri La wel niet is. Pas tegen het einde begint het geheel weer wat tot leven te komen. Daar staat tegenover dat het thema van een paradijs, waar alles vredig en gemoedelijk is, in de broeierige periode aan het einde van de jaren dertig – met de opkomst van het fascisme aan de ene kant en de bloei van het communisme aan de andere kant – buitengewoon interessant is.
Frank Capra heeft met ‘Lost Horizon’ wellicht niet zijn beste film afgeleverd, daarvoor is het thema waarschijnlijk – in ieder geval ten tijde van de release – te controversieel, het tempo te onevenwichtig en het acteerwerk over de gehele linie te matig. Dankzij de beeldige sets, de ambitieuze aanpak en het toch behoorlijk boeiende onderwerp – gezien in het perspectief van de periode waarin de film uitkwam – is ‘Lost Horizon’ desondanks een zeer interessante, symbolische film geworden, die liefhebbers van het klassieke Hollywood zeker een keertje gezien moeten hebben.
Patricia Smagge
Waardering: 3
Bioscooprelease: 24 september 1937