Lourdes (2009)
Regie: Jessica Hausner | 99 minuten | drama | Acteurs : Sylvie Testud, Léa Seydoux, Bruno Todeschini, Elina Löwensohn, Gerhard Liebmann, Linde Prelog, Heidi Baratta, Hubsi Kramar, Helga Illich
Christine zit in een rolstoel, omdat ze niet kan lopen en haar handen zijn zo verkrampt dat ze daar niets mee kan, ze kan niet eens zelf eten. Ze gaat op bedevaart naar Lourdes, zoals ze dat al eerder naar Rome en andere bekende pelgrimsoorden heeft gedaan. Eigenlijk heeft ze meer belangstelling voor kunst en cultuur, maar dit soort bedevaartstochten zijn voor haar de enige manier om gemakkelijk te kunnen reizen per rolstoel.
Gelaten ondergaat Christine alles wat bij zo’n reis komt kijken: de goede zorgen van de begeleiders, alle religieuze aspecten zoals het gezamenlijk bidden en ook het feit dat ze meer als een onmondig kind wordt beschouwd dan als iemand die volledig bij zinnen is en ook nog eens erg intelligent. Als ze van haar reis naar Rome de knappe begeleider Kuno herkent, probeert ze steeds een praatje met hem aan te knopen, maar hij blijft haar vooral zien als iemand die zorg nodig heeft. Daar kan ze zich maar moeilijk bij neerleggen. Dan lijkt ze na meerdere baden met het heilige water en na veel bidden en een emotionele biecht van haar ziekte te zijn genezen. Eindelijk ziet Kuno haar staan.
De kracht maar ook de zwakte van ‘Lourdes’ zit in de afstandelijke benadering van dit broze onderwerp, dat gemakkelijk in ironie, ronduit belachelijk maken of zielige toestanden kan vervallen. Het is mooi dat de camera haast objectief registreert hoe hopeloos makend groot de menigten zijn die in hoop op genezing of minimaal op een tijdelijke verlichting van de pijn en de eenzaamheid die hun lichamelijke toestand met zich meebrengt naar dit soort oorden afreizen. Hoop doet leven, maar hoop die nooit vervuld wordt, kan ook zo ontzettend wreed zijn. Dat zoveel mensen het slachtoffer worden van hun eigen hoge verwachtingen is buitengewoon triest, dat wordt hier op uiterst pijnlijke, maar wel smaakvolle wijze getoond en door de afstandelijke benadering is dit geen zielig verhaal geworden.
Tegelijkertijd is het juist door die afstandelijke benadering moeilijk om mee te leven met de verschillende personages, net als de camera blijf je als kijker voornamelijk aan de buitenkant. De enige met wie je langzaamaan een band krijgt, is met Christine. Naarmate zij zich steeds meer open stelt voor de hoop op genezing en op die manier net zo kwetsbaar wordt als de mensen die met haast onwezenlijk hoge verwachtingen dit soort plekken afgaan, ga je meer met haar meeleven. Dat is bijzonder ontroerend. Ook de tegenstelling tussen wat aan de oppervlakte wenselijk is, namelijk gehandicapten als volwaardige mensen zien en behandelen, maar als hulpverleners er toch niet in te slagen daaraan te voldoen, wordt subtiel duidelijk gemaakt. Wanneer drie van de begeleiders geneeskrachtig water krijgen aangeboden, voelen ze zich daar duidelijk ongemakkelijk onder, liever drinken ze hun glazen met rode wijn leeg.
‘Lourdes’ is een aparte film met een ongebruikelijk, gevoelig onderwerp dat op een smaakvolle en subtiele manier voor het voetlicht wordt gebracht. En met mooi, verfijnd spel van Sylvie Testud.
Diana Tjin-A Cheong
Waardering: 3.5
Bioscooprelease: 11 maart 2010