Lourdes (2019)

Regie: Thierry Demaizière, Alban Teurlai | 96 minuten | documentaire

Het jonge meisje Bernadette Soubirous was 14 jaar toen ze in februari 1858 voor het eerst een witte gedaante tegenkwam bij een grot in haar woonplaats Lourdes. De aanvankelijk sceptische geestelijken erkenden echter dat Bernadettes verhalen waar moesten zijn en de Maagd Maria wel degelijk aan Bernadette verschenen was. In totaal zou Maria zich tussen februari en juli van dat jaar 18 keer aan Bernadette openbaren.

Algauw kreeg Lourdes grote faam en stroomden de pelgrims in groten getale toe naar wat toen een klein stadje was met een paar duizend inwoners in de uitlopers van de Pyreneeën in Zuid-Frankrijk. Vandaag de dag is Lourdes na Parijs de stad met de meeste hotelkamers en bezoeken jaarlijks miljoenen pelgrims het Rooms-Katholieke heiligdom. Het water uit de grot waar Maria verscheen, heeft volgens gelovigen een helende werking. Om die reden reizen veel mensen die ziek zijn of een beperking hebben af naar Lourdes – onder andere met speciale treinen – om daar te bidden, spirituele rust en troost in hun geloof te vinden. En te hopen op een wonder. Bij de start van deze aangrijpende documentaire wordt vermeld dat de Katholieke Kerk tot nu toe 70 wonderen erkend heeft en er 7000 onverklaarbare genezingen hebben plaatsgevonden.

Documentairemakers Thierry Demaizière en Alban Teurlai volgen een handjevol pelgrims op hun reis naar Lourdes en hun verblijf daar. Eén van hen in de 40-jarige Cédric, die door een ongeluk op jonge leeftijd verstandelijk en lichamelijk beperkt is, in een rolstoel zit en wordt verzorgd door zijn ouders. Een ander is Jean-Baptiste, een jongetje met een ernstige schildklieraandoening die met zijn vader op pelgrimage gaat. Zijn ongeneeslijk zieke broertje Augustine is twee jaar oud en blijft – gekweld door pijn die zelfs met morfine nauwelijks te onderdrukken is, thuis met zijn moeder. Tot de andere pelgrims behoren onder andere Jean, een zakenman die op zijn 48e gediagnosticeerd werd met ALS en een tienermeisje met een zeldzame aandoening, dat vooral verlost wil worden van de pestkopppen op haar school. Weer een ander is een man van middelbare leeftijd die na een mislukte liefdesrelatie twee zelfmoordpogingen deed en daardoor zwaar gehandicapt raakte. Hij kan alleen communiceren door letters aan te wijzen op een voorgedrukt vel met het alfabet erop. Het zijn stuk voor stuk hartverscheurende verhalen. De makers volgen ook een groep zigeuners die al jaren, soms al tientallen jaren, meelopen in één van de processies. Ook een oudere, mannelijke prostituee doet zijn verhaal, over zijn verlangen om zich als vrouw te verkleden en wat Lourdes voor hem betekent.

Door middel van de levensverhalen krijg je als kijker een kijkje achter de schermen. We zien de voorbereidingen voor één van de vele Missen, hoe de begeleiders, professionals en vrijwilligers, proberen de pelgrims een zo aangenaam verblijf te bieden. Veel context bieden ze daarbij overigens niet. De informatie die verstrekt wordt, is summier en veel achtergrond en context wordt niet gegeven, ook niet als deze heel relevant is. De rituelen, het aanraken van de muur van de grot, het Lourdeswater en het baden van de pelgrims worden prachtig in beeld gebracht. De film blijft ook grotendeels weg van het commerciële aspect van Lourdes, maar eventjes worden ook de ontelbare winkeltjes met religieuze souvenirs gefilmd.

Om de documentaire echt te kunnen begrijpen, is enige voorkennis – en liefst een bezoek aan Lourdes – wel gewenst. Het lijkt erop dat Demaizière en Teurlai ervan uit gaan dat hun publiek sowieso een bovenmatige belangstelling voor Lourdes heeft en ze weinig hoeven uit te leggen.De documentaire moet het vooral hebben van de sfeer en is bij vlagen, geholpen door de uitstekende muziek van Pierre Aviat, buitengewoon ontroerend. Een wonderbaarlijke genezing lijkt voor hen niet weggelegd. Wat ze zoeken – en vinden – is een gevoel van saamhorigheid en verbondenheid, het comfort van zorgzame mensen om hen heen en wellicht een klein beetje troost om het leven na terugkomst uit Lourdes weer aan te kunnen.

Hans Geurts

Waardering: 4

Bioscooprelease: 24 juni 2021