Lucio (2007)
Regie: Aitor Arregi, José Mari Goenaga | 93 minuten | documentaire
Je hebt mensen die denken, je hebt mensen die praten, en je hebt mensen die doen. Lucio Urtubia behoort overduidelijk tot die laatste categorie. Aan deze eenvoudige man zijn grote theorieën of ingewikkelde ideologieën niet besteed; Lucio is een man van actie. Vandaar ook dat hij zich aangetrokken voelde tot het anarchisme, waarbinnen hij de vrijheid vond die hij nodig had, en ook weer een ‘theorie’ die hijzelf ook op anarchistische wijze benaderde. Hoezo niet trouwen? Omdat het een bedacht instituut is? Niks mee te maken, en dus trouwde Lucio wel. Deze pragmatische houding werd door zijn kompanen geaccepteerd omdat hij ondertussen wel degelijk van grote waarde was voor allerlei links-activistische groeperingen.
Hoe hij zo van waarde was, is het ongelooflijke verhaal van Lucio. Opgegroeid op het platteland in Spanje liep hij in de jaren dertig weg uit het leger toen hij zijn dienstplicht moest vervullen, en vluchtte hij naar Parijs waar hij tegelzetter werd. Een beroep dat hij jaren zou blijven uitoefenen en wat een perfecte dekmantel bleek te zijn voor zijn clandestiene activiteiten.
Zijn afkeer van Franco’s dictatuur in Spanje bracht hem in contact met allerlei linkse theoretici en activisten, o.a. met de Spaanse anarchist Quico Sabaté in de jaren vijftig, die veel indruk maakte op Lucio. Hij besloot zijn talenten in te zetten voor de goede zaak. Met het vervalsen van identiteitsdocumenten hielp hij vele linkse groeperingen en activisten. Dat hij ook daarin pragmatisch was, blijkt wel uit zijn weinig kieskeurige houding tegenover de vele verschillende groeperingen. Zo lang ze maar tegen het heersende, kapitalistische systeem zijn, vond Lucio het best. Of de wijze van gezagsondermijning nu vreedzaam was of gewelddadig, het maakte Lucio blijkbaar niet veel uit.
Vanaf de jaren zeventig en tachtig richt Lucio zijn pijlen steeds meer op het bankwezen, want “dat zijn de echte dieven”, aldus Lucio. Door vervalste waardepapieren in de omloop te brengen weet hij het vertrouwen in de banken zodanig te ondermijnen dat men flink wanhopig wordt. Ondertussen krijgt men geen grip op Lucio: zijn naïeve manier van werken voldoet niet aan de profielen die men heeft van vervalsers. Zo verdient hij zelf in al die tientallen jaren geen cent aan de lucratieve activiteiten: al het geld wordt door hem weer doorgegeven aan andere organisaties.
Het levensverhaal van Lucio wordt in deze documentaire op zeer vlotte wijze gepresenteerd: de vele interviews met Lucio en anderen worden afgewisseld met snelle shots, nagespeelde scènes en animaties. Daardoor, en natuurlijk vooral door het geweldige verhaal zelf, is het kijken naar ‘Lucio’ een genot.
Toch is het jammer dat deze documentaire vooral een biografie is ter ere van Lucio, een weinig kritische reconstructie van een spannend leven. Terwijl er toch genoeg kritische noten te kraken zijn. Lucio’s naïviteit mag dan wel een verklaring zijn voor zijn vele (onbezonnen) acties, maar een beetje kritische blik doet toch al gauw vermoeden dat die naïviteit soms wel gespeelde naïviteit is, waarin de makers van deze documentaire maar al te graag intrappen. Het houdt immers het romantische beeld in stand van een eenvoudige tegelzetter die het succesvol opneemt tegen de gevestigde orde.
Hoe sympathiek ook, het blijft een vraag waarom Lucio daarin zo principeloos en pragmatisch was. De gewelddadigheid van enkele linkse groeperingen, zoals bijvoorbeeld de RAF, ziet hij volledig als hun eigen verantwoordelijkheid, en zijn steun aan dergelijke organisaties heeft daar niks mee te maken. In ‘Lucio’ wordt dit voor kennisgeving aangenomen.
Het zorgt ervoor dat ‘Lucio’ het bekijken op zich dubbel en dwars waard is: Lucio als onderwerp spreekt zeer tot de verbeelding, en de documentaire is zeer mooi gemaakt. Maar er blijft een wrange nasmaak achter. ‘Lucio’ biedt een biografie van Lucio Urtubia, maar of het een waarheidsgetrouwe biografie is, is maar zeer de vraag. Het gevoel blijft achter dat deze naïeve man, die alle problemen zonder moeite overwint en alleen maar lof krijgt toegezwaaid, ook ons weer slim voor de gek houdt. En zo blijft Lucio dus een mysterie, een man die niet ontmaskerd wordt; en daarmee is de documentaire ‘Lucio’ toch een gemiste kans.
Daniël Brandsema