Ludwig (1972)

Regie: Luchino Visconti | 235 minuten | drama, biografie | Acteurs: Helmut Berger, Trevor Howard, Silvana Mangano, Gert Fröbe, Helmut Griem, Izabella Telezynska, Umberto Orsini, John Moulder-Brown, Sonia Petrovna, Folker Bohnet, Heinz Moog, Adriana Asti, Marc Porel, Nora Ricci, Mark Burns, Maurizio Bonuglia, Romy Schneider

Een van de eerste dingen die de achttienjarige Ludwig II na zijn kroning doet, is de door hem hevig bewonderde componist Richard Wagner overladen met geld en gunsten, zoals de bouw van het beroemde Festspielhaus in Bayreuth speciaal bestemd voor de opvoering van zijn werken. De jonge koning is een romantische ziel die zich liever verliest in de schone kunsten dan zich met zoiets prozaïsch bezig te houden als een oorlog. Dat laat hij liever over aan zijn generaals en zijn jongere broer Otto (John Moulder-Brown).

Als goed katholiek worstelt hij met zijn homoseksualiteit. De enige vrouw die hij bemint is zijn nicht Elisabeth, de keizerin van Oostenrijk, maar zij is al getrouwd. Hoewel ze een groot zwak voor Ludwig koestert, onderkent ze de noodzaak van een geschikt huwelijk voor hem. Ze dringt aan op een verloving met haar zusje Sophie (Sonia Petrovna), maar Ludwig stelt het huwelijk keer op keer uit en ziet er tenslotte helemaal vanaf. Terwijl de druk om een erfgenaam te produceren toeneemt en hij politiek belangrijke beslissingen moet nemen zoals deelname aan de stichting van een groot Duits rijk, verliest de koning zich gaandeweg steeds meer in een droomwereld.

Visconti neemt ruim de tijd voor het tragische leven van deze bij zijn volk zeer geliefde vorst, maar die lange duur is geen hindernis. Integendeel. Langzaam bezwijk je samen met de overgevoelige koning voor de druk van de buitenwereld en krijg je minimaal begrip voor zijn excentrieke gedrag. Tussendoor komen steeds bediendes of anderen aan het woord die met hem te maken hebben gehad en op grond van dit soort getuigenissen is hij tenslotte krankzinnig verklaard. Op subtiele wijze toont de regisseur aan dat er discussie mogelijk is over de ‘waanzin’ waaraan Ludwig ten prooi valt. Iedereen heeft zo zijn eigen redenen voor een getuigenis in het voor- of nadeel van de koning.

Helmut Berger is beeldschoon en zeer geloofwaardig als de jonge koning die door iedereen aanbeden wordt en als een pafferige, wereldvreemde en zwaar melancholieke vorst langzaam wegglijdt in zijn eigen wereld. Hij heeft die mooie mix van mannelijk en vrouwelijk waardoor zijn homoseksualiteit vanzelfsprekend is, maar zijn liefde voor zijn nicht ook. Romy Schneider is fantastisch als de door de wol geverfde, krachtdadige vorstin die in niets meer lijkt op het jonge, onzekere meisje dat ze in de ‘Sissi’ trilogie speelt. Ze gaat volledig haar eigen gang en trekt zich nog maar weinig aan van wat anderen willen dat ze doet.

‘Ludwig’ is een zeer rijk aangeklede film waarin Helmut Berger fraai gestalte geeft aan de hypersensitieve vorst die niet tegen zijn taak is opgewassen en een droomwereld van sprookjesachtige kastelen en een overdaad aan muziek en theater nodig heeft om zich teweer te stellen tegen de druk die de buitenwereld op zijn schouders legt.

Diana Tjin-A Cheong

Waardering: 4

Bioscooprelease: 27 april 1978