Luka (2023)

Regie: Jessica Woodworth | 94 minuten | drama, science fiction | Acteurs: Geraldine Chaplin, Jonas Smulders, Jan Bijvoet, Sam Louwyck, Valentin Ganev, Goua Robert Grovogui, Kevin Lettieri, Django Schrevens, Samvel Tadevossian, Hal Yamanouchi

Gesteund door de zalvende woorden van zijn moeder bereikt de zuiderling Luka (Jonas Smulders) na een barre tocht het legendarische Fort Kairos. Daar bewaken soldaten de grens tegen wat er uit het noorden komt. In het Spartaanse legerkamp is er aan van alles tekort, vooral aan water. Bovendien hebben de soldaten geen actieve herinneringen meer aan gevechtshandelingen en of er überhaupt nog iemand in al die tijd aan de grens is gespot. Het kamp staat daarom op zijn kop wanneer Luka beweert dat hij voorbij de verdedigingsmuur, in het noorden, iets waarneemt.

Om het moraal hoog te houden in de strikt hiërarchische commune, met de sadistische sergeant-majoor Raf (Jan Bijvoet) aan het hoofd, voeren de manschappen allerlei rituelen uit voor fitheid en discipline. En om niet gek te worden van al het wachten op actie. Hun belangrijkste credo luidt: gehoorzaamheid – uithoudingsvermogen – opoffering. Wat echter vooral overblijft in hun schrale omstandigheden, die op het einde van de wereld lijken, is broederschap. De strijdbare Luka sluit een hechte vriendschap met de fragiele Geronimo (Django Schrevens), de zoon van een commandant, en de curieuze radaringenieur Konstantin (Samvel Tadevossian).

Als uitgangspunt voor ‘Luka’ stofte de Belgisch-Amerikaanse regisseur Jessica Woodworth de roman ‘Il deserto del tartari’ (Dino Buzzati, 1940) af. Hierin gaat de soldaat Drogo naar een legerkamp dat behoort tot een nationaal verdedigingswerk tegen een mogelijke invasie van wilde Tartaren. Die komt maar niet en langzaam verliest Drogo zijn levenslust. De strikte hiërarchie en rituelen, die juist de verveling en doelloosheid moeten tegengaan, leveren steeds meer frictie in het legerkamp op. Ook in ‘Luka’ draaien soldaten langzaam door met als gevolg een tribale strijd tussen de hogere en lagere rangen. De orde die lijkt te heersen blijkt een ontluisterende illusie. En de grootste vijand is, zoals meestal, niet daarbuiten maar daarbinnen (beide wel onzichtbaar). Overigens wijkt deze versie, niet de eerste verfilming van de roman, op een aantal cruciale punten af van ‘Il deserto del tartari’.

Veel ingrediënten in de film springen in het oog en in het oor. Zo is het archaïsch acteren een vreemde mix tussen optredens in zwijgende films en de gekke bijrollen in films van Terry Gilliam. Daarnaast zijn de minimalistische stijl van de zwart-wit-beelden en het decor allesbehalve standaard voor het oorlogsgenre en doen de beoefende dansvormen door de soldaten en de adembenemende locaties bij de vulkaan Etna bijna buitenaards aan. Dit alles baart een unheimisch gevoel. Jammer dat het geheel dan, ook al geven de acteurs fysiek en emotioneel ogenschijnlijk veel, niet helemaal overtuigt, behalve dat het immer de verwondering oproept over wanneer er weer iets mafs (nog net geen David Lynch’ ‘Dune’ (1984) – niveau) voorbij hobbelt.

Sowieso complimenten voor het feit dat het experimentele bij Woodworth vooropstaat en dat Geraldine Chaplin (dochter van, en moeder van Oona O’Neill), als de Generaal, het scherm weer oplicht. Maar uiteindelijk roept de film veel meer vragen op dan het kan behappen en blijf je aan het einde ietwat leeg achter. Niet van uitputting maar eerder door de verwarring over waar het zijn vele pijlen op wil richten. Echter je kan er donder op zeggen dat als je op zoek bent naar een wat meer afwijkende en uitdagende beeldtaal, je bij ‘Luka’ aan het juiste adres bent.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 14 september 2023