Luna Papa (1999)

Regie: Bakhtier Khudoynazarov | 106 minuten | drama, komedie, romantiek | Acteurs: Chulpan Khamatova, Moritz Bleibtreu, Merab Ninidze, Ato Mukhamedzhanov, Polina Rajkina, Nikolai Formenko, Lola Mizorakhimova, Sheraly Abdulkaisov

Hoeveel zware thema’s kan je overtuigend behandelen in een film die barst van de luchtigheid? Regisseur Bakhtier Khudoynazarov kan er in ieder geval genoeg thema’s in kwijt om een blijvende indruk achter te laten.
Tienerzwangerschap, vriendschap, familiebanden, uithuwelijking, abortus, de roddel en achterklap in een klein dorp, het plattelandsleven vs. de grote stad, cultuur, de dood. Al deze thema’s passeren, soms haast geruisloos, de revue in ‘Luna Papa’. En dat terwijl ‘Luna Papa’ toch vooral een tragikomische film is, een slapstick haast, of een blijspel.

Mamlakat maakt vooral indruk omdat ze een typisch tienermeisje is dat je overal op de wereld kan tegenkomen: naïef, enthousiast, gepassioneerd en vooral erg lief. Mamlakat is gek van toneel, en zet dan ook alles op alles om een beroemd reizend toneelgezelschap te zien in de dichtstbijzijnde stad. Helaas komt ze te laat, mede omdat de auto van haar vader het weer eens begeeft. Als ze ’s nachts eenzaam rondstruint in het verlaten openluchttheater, ontmoet ze iemand die niet veel meer is dan een stem. Ze denkt dat het een beroemde acteur is, en haast in een trance laat ze zich overrompelen door deze stem. De volgende dag wordt ze wakker op een afgelegen plek, haar gloednieuwe maagdelijk witte jurk is met bloed besmeurd…
Eenmaal terug in haar dorp bemerkt ze al snel dat ze zwanger is. Met haar beste vriendin gaat ze naar de arts die een abortus zal gaan uitvoeren, maar op wonderlijke wijze wordt dit verhinderd. Niet lang daarna weten ook vader Safar (Ato Mukhamedzhanov) en broer Nasreddin (Moritz Bleibtreu) ervan. Haar vader is woest en gekrenkt in zijn trots, maar blijft toch vooral haar liefhebbende vader. Haar broer, doorgedraaid door de oorlog, volgt vader en zus onvoorwaardelijk in alles, zolang hij het kwaad maar kan bestrijden door met armen wijd rond te rennen, alsof hij een vliegtuig is.

Ze gaan elke toneelvoorstelling af, niet zelden met desastreuze gevolgen omdat de boerse Saraf de Shakespearevertolkingen ruw verstoord als hij de ‘dader’ meent gevonden te hebben. Ze vinden de dader niet, maar Mamlakat komt wel de vogelvrije en flierefluitende dokter Alik tegen. Hij toont zich uiteindelijk bereid de ‘vader’ van het ongeboren kind te zijn. De schande is weggewerkt, en de liefde tussen Mamlakat en Alik bloeit op. Totdat op hun trouwdag het noodlot weer toeslaat.
Uiteindelijk blijken de tragische geburtenissen op Mamlakats bruiloft en haar zwangerschap op bizarre wijze met dezelfde persoon te maken te hebben. Mamlakat neemt zoete wraak, om uiteindelijk op zeer wonderlijke wijze te verdwijnen uit het boerse, en steeds vijandiger wordende dorp. De enige die haar trouw is gebleven, is Nasreddin, haar broer.

‘Luna Papa’ klinkt als een bizar verhaal en dat is het ook. Het verhaal wordt eigenlijk verteld vanuit het perspectief van het ongeboren kind Chabibullah, dat over onvermoede krachten lijkt te beschikken. Het is al meteen duidelijk dat dit geen gewoon kind kan zijn. Voortdurend ligt het onheil op de loer. Dit wordt mooi in beeld gebracht doordat er in de scènes altijd wel iets voorbijschiet op de voor- of achtergrond. Het vliegtuigje van het toneelgezelschap dat gevaarlijk laag over het dorp scheert, plunderende ex-soldaten, de auto van Mamlakats vader waarmee ze de hele reis maken, een voortdenderende trein, of de pont op het meer waaraan het dorpje ligt. Alles in de film wordt schitterend in beeld gebracht maar vooral het woeste Centraal-Aziatische landschap heeft in ‘Luna Papa’ de meest bizarre kleuren. Het geeft de film een surrealistisch karakter.
‘Luna Papa’ is een ontroerend, komisch, maar ook onheilspellend sprookje. Natuurlijk lopen sprookjes altijd goed af, en dus ook dit sprookje, maar het is geen ‘eind goed, al goed’. De goede afloop kost Mamlakat alles, behalve haar leven en dat van een op z’n minst bijzonder kind.

Daniël Brandsema

Waardering: 4.5

Bioscooprelease: 13 juli 2000