Ma Rainey’s Black Bottom (2020)
Regie: George C. Wolfe | 94 minuten | drama, muziek | Acteurs: Viola Davis, Chadwick Boseman, Colman Domingo, Glynn Turman, Michael Potts, Jeremy Shamos, Jonny Coyne, Taylour Paige, Dusan Brown, Joshua Harto, Quinn VanAntwerp, Chloe Davis, Mayte Natalio, Johanna Elmina Moise, Onyxx Noel, LaWanda Hopkins, Sierra Stewart, Malaiyka Reid, Catherine Foster
Op 28 augustus 2020 ging er een schokgolf door Hollywood, toen bekend werd dat acteur Chadwick Boseman was overleden aan de gevolgen van darmkanker. Slechts 43 jaar oud mocht hij worden. Boseman was al vier jaar ernstig ziek, maar dat wisten maar een paar mensen. Tussen de behandelingen en chemotherapieën bleef hij gewoon films maken. Boseman is relatief laat doorgebroken. Na wat kleine rolletjes in tv-series en bescheiden filmproducties, blies hij in 2013 vriend en vijand omver met zijn vertolking van honkballegende Jackie Robinson in ’42’. De protegé van Denzel Washington (die zijn acteeropleiding voor hem bekostigde omdat hij enorme potentie zag in de jonge Boseman) zou daarna ook imponeren als soulkoning James Brown in ‘Get On Up’ (2014) en als burgerrechtenadvocaat Thurgood Marshall in ‘Marshall’ (2017). Maar de meeste mensen kennen hem vooral als T’Challa oftewel de zwarte superheld Black Panther uit de gelijknamige Marvel-verfilming uit 2018. Tijdens de opnames voor die film was Boseman al ernstig ziek, wat zijn prestatie met name in fysiek opzicht des te indrukwekkender maakt. De laatste film die Boseman maakte was de Netflix-productie ‘Ma Rainey’s Black Bottom’ (2020). Extra wrang is dat zijn rol als de ambitieuze trompettist Levee Green in die film misschien wel zijn allerbeste is.
‘Ma Rainey’s Black Bottom’ is gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van de hand van August Wilson (1945-2005), dat deel uitmaakt van ‘The Pittsburgh Cycle’. Dit is een reeks van tien toneelstukken over de Afro-Amerikaanse gemeenschap waarin thema’s als racisme, familie en de dagelijkse strijd van de arme arbeidersklasse centraal staan. Elk toneelstuk speelt zich al in een ander decennium van de twintigste eeuw. Denzel Washington verfilmde in 2016 met ‘Fences’ al een van de stukken van Wilson en deed dat zo succesvol dat hij een deal sloot met HBO om alle tien de stukken van ‘The Pittsburgh Cycle’ te verfilmen. Later nam Netflix die deal over en kon het volgende toneelstuk verfilmd worden: ‘Ma Rainey’s Black Bottom’, dat zich afspeelt in de jaren twintig van de vorige eeuw. Het is het enige van de tien stukken dat zich niet in Wilson geboorteplaats Pittsburgh afspeelt, maar in een broeierig Chicago, waar niet alleen de temperatuur maar ook de spanning omhoog schiet tijdens een opnamesessie in een muziekstudio. Een groep muzikanten wacht in de oefenruimte tot de grote ster, de legendarische blueszangeres Ma ‘Mother of the Blues’ Rainey (Viola Davis), arriveert. De onverschrokken en gepassioneerde Ma is laat en krijgt het meteen aan de stok met haar witte manager Irvin (Jeremy Shamos) en producent Sturdyvant (Jonny Coyne) omdat ze zelf de controle over haar muziek wil houden. De band wacht intussen in de steeds benauwder wordende oefenruimte tot ze mogen opdraven. De ervaren gitarist en trombonespeler Cutler (Colman Domingo), pianist Toledo (Glynn Turman) en bassist Slow Drag (Michael Potts) zijn gepokt en gemazeld en kennen hun plaats. De jonge en streberige trompetspeler Levee (Chadwick Boseman) is echter zo brutaal dat hij Ma’s vriendinnetje Dussie Mae (Taylour Paige) probeert te versieren. Ook is hij vastberaden zijn eigen plek in de muziekindustrie voor zich op te eisen. Hij droomt ervan zijn eigen band te beginnen, heeft stiekem zelf een lijntje uitgehangen richting Sturdyvant en is zelfs bereid oude wonden open te rijten en trauma’s te herleven om verder te komen.
Ma Rainey (1886-1939) was een echte muziekpionier, ze was een van de eerste zwarte vrouwen die platen opnam en zowel bij zwart als wit Amerika geliefd was. Ze was bovendien vooruitstrevend in de manier waarop ze voor zichzelf opkwam. In Wilsons stuk weigert ze zich te veel te conformeren naar wat haar witte manager en platenbaas willen: zíj is de baas en Irvin en Sturdyvant moeten naar háár pijpen dansen. Met name Irvin, voor wie er kennelijk veel van afhangt dat de opnames slagen, laat zich als een voetveeg behandelen. Hoe ironisch dat de witte man nu eens een keer in dienst staat van een zwarte vrouw! Viola Davis, die een Oscar verdiende voor haar rol in ‘Fences’, bewijst hier nog maar eens dat ze tot de beste actrices van haar generatie behoort. Ze geeft hier een powerhouse performance en maakt Ma Rainey weliswaar niet per se sympathiek maar wel bewonderenswaardig in haar zelfvertrouwen, waardigheid en onverzettelijkheid. Maar hoe goed Davis ook is, ze wordt hier overklast door Chadwick Boseman als de tragische Levee. De heethoofdige en vastberaden trompettist is de enige die de degens durft te kruisen met de almachtige Ma en heeft de nodige persoonlijke trauma’s voor de kiezen gekregen die hij vol rauwe passie tussen de opnamesessies door deelt met zijn collega-bandleden en met de kijker. Hij bruist van de energie en is stijlvol en flamboyant. Zijn eigen, meer improviserende muziekstijl wijkt af van die van Ma Rainey maar in karakter zijn ze even koppig. Levee wil graag in een goed boekje komen bij Sturdyvant, maar is anderzijds vastberaden zich niet te laten koeioneren door witten. Met zijn dynamische en adembenemende performance toont Boseman hoe de frustraties en woede in hem steeds verder opborrelen tot het stuk met een schokkende climax tot stilstand komt.
Dat ‘Ma Rainey’s Black Bottom’ gebaseerd is op een toneelstuk valt niet te ontkennen, en de sfeer is opzettelijk claustrofobisch, maar regisseur George C. Wolfe (‘Lackawanna Blues’, 2005) weet toch de illusie te wekken dat er een hele wereld schuilgaat achter de opnamestudio en de oefenruimte. Deze film brengt een hommage aan muziekpionier Ma Rainey en eert haar muziek. Maar dit is toch vooral de film waarin acteerkanonnen Viola Davis en Chadwick Boseman op de toppen van hun kunnen presteren. Het is een film met een wrange bijsmaak: niet alleen door het noodlottige slotakkoord, maar ook vanwege het besef dat we de extreem talentvolle Chadwick Boseman nooit meer in een andere film te zien zullen krijgen. En het ergste van alles is misschien nog wel dat deze film, die zich in 1927 afspeelt, ruim negentig jaar later nog verrassend actueel is omdat de raciale spanningen, zeker in de VS, nog altijd aan de orde van de dag zijn. ‘Ma Rainey’s Black Bottom’ is een film die je niet onberoerd zal laten!
Patricia Smagge
Waardering: 4
VOD-release: 18 december 2020 (Netflix)