Made in U.S.A. (1966)
Regie: Jean-Luc Godard | 80 minuten | komedie, misdaad | Acteurs: Anna Karina, Jean-Pierre Léaud, László Szabó, Marianne Faithfull, Ernest Menzer, Kyôko Kosakam Yves Afonso, Marc Dudicourt, Rémo Forlani, Jean-Luc Godard, Sylvain Godet, Claude Bouillon, Claude Bakka, Philippe Labro, Jean-Pierre Biesse, Daniel Bart, Fernand Coquet, Eliane Giovagnoli, Anne Guegan, Rita Maiden, Miguel, Jean-Philippe Nierman, Danielle Palmero, Marika Perioli, Alexis Poliakoff, Isabelle Pons, Philippe Pouzenc, Roger Scipion
Eigenzinnige filmmaker Jean-Luc Godard draaide er zijn hand niet voor om: in 1966 maakte hij gelijktijdig ‘Made in USA’ en ‘2 ou 3 choses que je sais d’elle’. ’s Ochtends draaide hij op de set van ‘Made in USA’ en ’s middags ging hij verder met de gedramatiseerde documentaire, die internationaal ook wel bekend staat als ‘Two or Three Things I Know About Her’. ‘Made in USA’ doet zijn naam in elk geval geen eer aan, want de film werd ‘gewoon’ in Parijs opgenomen. Het Atlantic City waar het verhaal zich afspeelt, is ook niet de Amerikaanse stad in New Jersey, maar een fictieve Franse plaats.
Anna Karina speelt de sterke journaliste Paula Nelson, op zoek naar de moordenaar van haar ex-verloofde Richard P, die ze ook wel Dick noemt. Gedurende de hele film wordt het uitspreken van Richards achternaam gecamoufleerd door harde geluiden als telefoongerinkel en overvliegende vliegtuigen. Een stijlmiddel dat Tarantino later gebruikte in zijn ‘Kill Bill’ films. Ondanks Paula’s felgekleurde jurkjes komt ze geenszins over als fragiel typetje, en om dat te versterken kiest Godard ervoor zijn muze in een van de eerste confrontaties tegenover de veel kleinere Monsieur Typhus (Ernest Menzer) te zetten, die ze vervolgens ook nog eens op bed duwt, zodat hij ongeveer een meter lager het gesprek met haar voort mag zetten.
Een van de belangrijkste opmerkingen maakt zij, vlak nadat zij haar conversatiepartner vraagt welke schoenen beter bij haar jurk passen, om hem vervolgens met de schoen van zijn keuze neer te meppen. “Fictie overwint nu al de werkelijkheid. Ik voel me als in een Disney film, maar dan een met Humphrey Bogart, dus een politieke film.” Hoewel, belangrijk? Godard is niet duidelijk in zijn boodschap, en het is aan de kijker eruit te halen wat er voor hem of haar in zit. Zo laat hij de dokter, die Paula bezoekt om meer informatie te winnen over de vermeende hartaanval die Richard gehad heeft, zeggen: “Als u niet van verhalen houdt, is dat dom. Dickens, Melville, Hammet kunnen nuttiger zijn dan films als u de waarheid wil.” Godard lijkt hiermee kritiek op zijn eigen vak te geven, maar ook uit hij in ‘Made in USA’ zijn ontevredenheid over het politieke klimaat (fascisme, communisme, de toestand in Algerije in de jaren zestig, de moord op JFK) en probeert hij zijn zorgen uit te spreken over consumentisme en het verlies van vrijheid (het woord liberté wordt met kogelgaten doorboord).
Vermakelijk is de scène in de bar, waarin Paula met barman Paul en een andere gast een discussie houdt over de zin van zinnen, hoewel zij eigenlijk nauwelijks deelneemt aan de discussie maar deze meer geamuseerd toehoort. Een kleine rol is toebedeeld voor Marianne Faithfull, die er op gevoelige wijze “As Tears Go By” zingt. Het nut hiervan? Dat is er niet en hetzelfde kan eigenlijk van elke afzonderlijke scène gezegd worden: Paula loopt door een fitnessruimte waar ze gadegeslagen wordt door een aantal mooie vrouwen… geen toegevoegde waarde voor het verhaal, het lijkt puur om esthetische redenen gefilmd te zijn. De ene na de andere, vaak abstracte surrealistische, scène volgt elkaar op en lijkt niets met het hoofdthema te maken te hebben, maar dat zal de Godardkenner bekend voorkomen. Het heeft dan ook geen zin om de film te kijken als je ook maar enige verwachting hebt dat je een verhaal te zien krijgt. ‘Made in USA’ is meer een showcase van waartoe Godard in staat is, al is enige voorkennis van zijn werk wel een pre, zodat je niet meteen in het diepe gegooid wordt. Maar het is natuurlijk grappig om Anna Karina in een met hemelsblauw geverfde muren omringde bloementuin te horen zeggen dat het mooi weer is om een kleurenfilm te maken. De primaire kleuren (geel, blauw en rood) zijn erg mooi ingezet en bieden meerdere keren een verbluffend mooi schouwspel.
Monica Meijer