Madres paralelas (2021)

Regie: Pedro Almodóvar | 120 minuten | drama | Acteurs: Penélope Cruz, Milena Smit, Israel Elejalde, Aitana Sánchez-Gijón, Rossy de Palma, Julieta Serrano, Auria Contreras, Carmen Flores, Alice Davies, Ainhoa Santamaría, Adelfa Calvo, Arantxa Aranguren

Na een kortstondige affaire met de getrouwde forensisch-archeoloog Arturo, met wie fotografe Janis Martínez Moreno samen zocht naar het massagraf van haar tijdens de Spaanse Burgeroorlog vermoorde overgrootvader, raakt zij onverwacht zwanger. Ze beslist om haar kindje, Cecilia, te houden en alleen op te gaan voeden. Op de kraamafdeling bevalt Janis tegelijkertijd met de alleenstaande tienermoeder Ana. Ze beloven contact te houden met elkaar, maar na de geboortes van hun dochters verliezen de twee elkaar uit het oog. Na een paar zorgeloze maanden met Cecilia meent Arturo dat het niet zijn dochter is. Voor de zekerheid vraagt Janis een DNA-test aan en krijgt een schokkende uitslag. Dan verschijnt de jonge Ana weer in haar leven, wat het mysterie rond Janis’ ouderschap verder compliceert. Terug van de prijzen zegetocht met het semi-autobiografische ‘Dolor y gloria’ (2019) komt de Spaanse regisseur Pedro Almodóvar met ‘Madres paralelas’, een verrassend, thrillerachtig en tikkeltje melodramatisch relaas over moederschap.

Het gedeelde moederschap van Ana en Janis vormt het hart van de ‘Madres paralelas’, het zijn voornamelijk hun levensverhalen die vermengen en contrasteren. De één gesetteld en ervaren in het leven, de ander een jong kuiken. Dat zegt echter weinig over de mate waarin je verantwoordelijk bent en functioneert als ouder. De film draait met name bij scènes tussen Smit en Cruz de emotionele duimschroeven aan en legt het pijnpunten over het moederschap bloot. Welbeschouwd is dit geen thriller met aan de basis een mysterie, maar eerder rauwe emoties die uitstekend gevoed worden door de hoofdacteurs. Wederom schittert Penélope Cruz, als Janis, in een Almodóvar-film en speelt ze met groots gemak haar personage op sensitieve wijze ambigue. Janis is de behulpzame buurvrouw en femme fatale ineen. Daartegenover staat de ontwapenende jonge Ana, stormachtig gespeeld door relatieve nieuwkomer Milena Smit (ze is overigens half Spaans, half Nederlands). Smit is zeker een talent om in de gaten te houden en hopelijk schopt ze het tot nieuwe muze van Almodóvar.

Naast een bijna watertandend soapachtig plot en sterke acteerprestaties werpen Almodóvar, Cruz en Smit ook interessante vragen op over het moederschap. Wat als het bijna mythische moederinstinct zich niet aandient? Zo heeft Ana’s moeder, Teresa (Aitana Sánchez-Gijón), niet voor haar dochter, maar uiteindelijk voor haar acteercarrière gekozen en voelt zich daar nog altijd schuldig over. Kun je bovendien van een kind houden waarvan je de herkomst niet precies weet, waarbij je in het duister tast zoals in de familiegeschiedenis van Janis? En in hoeverre geef je dit trauma door aan latere generaties? Het verlies van de overgrootvader in Janis’ familie en de nationale ontkenningen hierover worden immers nog altijd gevoeld in Spanje. ‘Madres paralelas’ is uiterst terughoudend met eenduidige antwoorden en leeft vooral mee met de innerlijke worstelingen van de personages. Maar dat er aan de slag moet gegaan worden met trauma’s, daar laat de film geen twijfel over bestaan.

Zonder dat het bespottelijk wordt, stopt Almodóvar ‘Madres paralelas’ in een jasje van Alfred Hitchcock, de “Master of Suspense”. Net als één van zijn grote voorbeelden gebruikt de Spaanse regisseur veelvuldig fades en markante composities in deze film, zelfs bij schijnbaar alledaagse momenten, zoals na het roeren in een kop koffie. Dit geeft een vervreemdend effect, alsof je duikt in het onderbewuste. Daarnaast spookt de filmcomponist Bernard Herrmann, die veelvuldig met Hitchcock samenwerkte, op de soundtrack rond. Behalve het nadrukkelijk gebruik van ietwat matte versies van de primaire kleuren vallen deze klassieke teruggrepen niet uit de toon in dit moderne drama.

De films ‘Drijfzand’ (Margot Schaap, 2021) en ‘The Lost Daughter’ (Maggie Gyllenhaal, 2021) zouden zomaar een drieluik kunnen vormen met ‘Madres paralelas’. Alle drie kijken op een zeer persoonlijke manier naar de schoonheid, uitdaging, en de opoffering van het moederschap. Opmerkelijk is dat mannen in deze verhalen hoofdzakelijk in de marge optreden en nauwelijks als volwaardige vaderfiguren. Overigens is Almodóvars film wel het meest politiek expliciet van de drie. Het legt niet alleen het moederschap onder het vergrootglas, maar verbindt het ook met de nog altijd sluimerende impact van de Spaanse Burgeroorlog, bijna honderd jaar geleden en in de ogen van Almodóvar nooit echt weggeweest in Spanje. Het overgehouden trauma aan dit zeer bloedige conflict sijpelt nog altijd door van generatie op generatie, is zo beetje verweven met het nationale DNA, zoals de profetische woorden uit ‘Magnolia’ (Paul Thomas Anderson, 1999): “We might be through with the past, but the past ain’t through with us.”

Roy van Landschoot

Waardering: 4

Bioscooprelease: 10 maart 2022
DVD-release: 10 juni 2022