Mafrika (2008)
Regie: Paul Ruven | 87 minuten | komedie, avontuur | Acteurs: Norman Anstey, Ashley Callie, Leroy Gopal, Mosa Kaiser, Charmaine Kweyama, Frank Lammers, Martin Le Maitre, Antonio David Lyons, Patrick Mofokeng, Mmabatho Mogomotsi, Rampai Mohadi, Kenneth Nkosi, Terry Pheto, Ron Smerczak
Er komt geen reclamespotje voorbij of Frank Lammers heeft hem ingesproken. Zijn karakteristieke stemgeluid wordt ook vaak gebruikt om programma’s aan te kondigen. Maar Lammers (1972) is veel meer dan een stem. In 1995 studeerde hij af aan de Toneelschool van Amsterdam. Na rollen in enkele kleinere producties, kreeg hij in 2000 zijn eerste grote rol in de speelfilm ‘Wilde mossels’, naast Fedja van Huêt met wie hij goed bevriend raakte. Lammers bouwde gestaag verder aan een carrière als filmacteur met als uitschieters de miniserie ‘De Enclave’ (2002), waarvoor hij een Gouden beeld krijgt, en ‘De Dominee’ (2004). Lammers ontwikkelt zich als een duizendpoot die behalve op het witte doek ook op het toneel en in tv-series te zien is. Zelfs als zanger doet hij van zich spreken, onder meer in de musical ‘Route 66’. Het voorlopige hoogtepunt in zijn carrière kwam in 2006 toen Lammers een Gouden Kalf won voor zijn hoofdrol in ‘Nachtrit’.
De rol van de succesvolle maar onmetelijk lompe reclameregisseur Frank Meutstege in ‘Mafrika’ (2008) is Lammers op het lijf geschreven. Vijftien jaar geleden schoot hij in Afrika een toonaangevend reclamespotje en nu is hij terug op het door hem verguisde continent om een belangrijke prijs op te halen. Het liefst smeert hij hem zo snel mogelijk weer, zeker omdat hij op het punt staat in het huwelijk te treden met zijn Engelse verloofde (Ashley Callie). Een vijftienjarig Afrikaans meisje gooit echter roet in het eten. Ze beweert Franks dochter te zijn. Omdat Frank zich dit niet voor kan stellen en hij er ook helemaal niet op zit te wachten om voor een kind te moeten zorgen, probeert hij er alles aan te doen het tegendeel te bewijzen. Het meisje Sunny (Mosa Kaiser) kán zijn dochter niet zijn, ze is een oplichter. Om zijn gelijk te bewijzen besluit hij met haar een trip te maken, op weg naar de rechtbank in Fireville. Tijdens die tocht leert hij niet alleen Sunny en Afrika, maar ook zichzelf beter kennen. De twijfel slaat toe: zou ze dan tóch zijn dochter kunnen zijn?
‘Mafrika’ werd geregisseerd door Paul Ruven, die halverwege de jaren negentig flink scoorde met ‘Filmpje!’ (1995) van en met Paul de Leeuw. In de jaren die volgden bleef hij bezig – Ruven schreef onder meer een boek waarin hij het geheim achter de grote filmsuccessen in Hollywood tracht te beschrijven – maar een in het oog springende release zat er vooralsnog niet in. Toen het Ministerie van Buitenlandse Zaken geld neerlegde voor een film die het beeld dat de Nederlandse jeugd heeft van Afrika bij te stellen, sprong Ruven in. ‘Mafrika’ is dan ook in de eerste plaats gericht op de jeugd van twaalf- tot achttien jaar en staat derhalve bol van de komische oneliners, die hun doel niet kunnen missen. Zeker in het begin van de film raast Lammers er behoorlijk op los in komische situaties waarin vooroordelen die bestaan over Afrika en zijn inwoners bevestigd dan wel ontkracht worden. Lammers is geknipt voor de rol van cynische mopperaar en krijgt aardig weerwerk van zijn Afrikaanse tegenspelers. Soms wordt er erg makkelijk gescoord – de grappen rond Franks achternaam ‘Mietstiekie’ zijn aanvankelijk nog te pruimen, al gaat men er wel érg lang mee door – maar vermakelijk is het wel.
De tweede helft van de film, waarin de moralistische boodschap uitgedragen moet worden, pakt minder sterk uit. De relatie tussen Frank en Sunny bloeit tijdens de roadtrip op natuurlijke wijze op, maar de geforceerde wijze waarop uiteindelijk het slotakkoord wordt gepresenteerd smaakt een beetje naar kijkersbedrog. Het veelbelovende, humorvolle begin wordt in het laatste kwartier in feite vakkundig om zeep geholpen. Ook Lammers lijkt in dit meer sentimentele gedeelte minder goed uit de verf te komen. Gelukkig maakt de kleine Mosa Kaiser veel goed. De (zwarte) Afrikaanse acteurs, waarvan we er een aantal al zagen in ‘Tsotsi’ (2005) en ‘Goodbye Bafana’ (2007), komen in feite allemaal redelijk tot goed voor de dag. Minder overtuigend is Ashley Callie, een in Zuid-Afrika razend populaire soapactrice die kort na de opnamen van ‘Mafrika’ op tragische wijze om het leven kwam bij een auto-ongeluk. Dat zij niet goed uit de verf komt, kan ook komen doordat haar personage gewoon niet sympathiek (genoeg) is. Camerawerk en muziek zijn prima verzorgd.
‘Mafrika’ won op het Nederlands Film Festival 2008 een Gouden Kalf als publieksfavoriet. Een cinematografisch hoogstandje is het niet, maar vermakelijk is deze film van Paul Ruven absoluut. Vooral in de eerste helft van de film slaat Ruven hier en daar de spijker aardig op z’n kop. Dat deze film gemaakt is met overheidsgelden en daardoor een moralistische boodschap moet prediken is nog tot daar aan toe, maar met het gekunstelde, sentimentele einde gaan de makers écht een stap te ver. Het laatste kwartier vormt daarmee een smetje op een verder prima film waar genoeg mee te lachen valt.”
Patricia Smagge