Mank (2020)

Regie: David Fincher | 131 minuten | biografie, drama | Acteurs: Lily Collins, Tuppence Middleton, Gary Oldman, Amanda Seyfried, Charles Dance, Leven Rambin, Tom Burke, Tom Pelphrey, Arliss Howard, Toby Leonard Moore, Joseph Cross, Jamie McShane, Elvy, Sam Troughton, Natalie Denise Sperl, Ferdinand Kingsley, Adam Shapiro

Een zwart-wit film over een alcoholistische schrijver die bedlegerig bezig is met een screenplay voor een film en zich afspeelt in de jaren 40. Kan dat wel boeiend zijn? Wel als de regisseur David Fincher heet, de hoofdrol wordt gespeeld door Gary Oldman en het screenplay in kwestie over de klassieker ‘Citizen Kane’ gaat.

Oldman speelt de sterren van de hemel als Herman J. Mankiewicz, bijgenaamd ‘Mank’, die een reputatie opbouwde als één van de grappigste, gokbeluste en geniaalste scenaristen uit het ‘Gouden tijdperk’ van Hollywood in de jaren 30 en begin jaren 40. En dat alles met een stuk in zijn kraag, al worden de verwoestende gevolgen van zijn alcoholmisbruik steeds duidelijker. Als een magneet trekt Oldman alle aandacht naar zich toe als de slonzige, vaak zwalkende en sarcastische terzijdes murmelende Mankiewicz.

Als de film start, wordt Mank naar een “droog” stadje buiten Los Angeles gebracht, zijn rechterbeen in het gips na een auto-ongeluk waar hij als passagier bij was. Manks vrouw Sara (Tuppence Middleton) is aan de Oostkust met hun kinderen – al is ze in de flashbacks prominent aanwezig. Mank moet liggend werken aan zijn opdracht om in 60 dagen een screenplay te schrijven. Hij wordt tijdens zijn werk ondersteund door de Engelse typiste Rita Alexander (Lily Collins) en huishoudster Frieda (Monika Gossman).

De jonge filmmaker Welles heeft de vrije hand gekregen van RKO Pictures om een film te maken en Welles heeft ‘Citizen Kane’ bedacht, over de fictieve krantenmagnaat en politicus Charles Foster Kane. Het is aan Mank om een goed screenplay te produceren onder hoge tijdsdruk. Welles duikt gedurende de film in een aantal cruciale scènes op en wordt griezelig goed geportretteerd door Tom Burke. Het is smullen om Oldman en Burke samen aan het werk te zien.

Het was destijds al een publiek geheim dat het personage van Kane grotendeels gebaseerd was op William Randolph Hearst (hier gespeeld door de Britse acteur Charles Dance) en Hearst neemt het niet licht op. Niet alleen vanwege de onflatteuze portrettering, maar ook omdat hij zich door Mank verraden voelt: de schrijver was immers jarenlang een graag geziene gast in zijn luxueuze “Hearst Castle” in San Simeon, Californië.

‘Mank’ ziet er prachtig uit, rijk aangekleed en in haarscherp zwart-wit. Alles ademt de sfeer van de hoogtijdagen van de grote filmstudio’s en de vaak weelderige producties die ze voortbrachten. Aan de kleinste details is gedacht, zo zie je in de verte op de heuvels soms nog “Hollywoodland” staan, voordat de laatste vier letters verwijderd werden. Om duidelijk te maken waar de scènes zich afspelen en wanneer, brengt Fincher de regels uit filmscripts in beeld, die de situatie schetsen: “ext.” en “int.” voor een scène die zich buiten of binnen afspeelt. Zelfs de stippen die voor de operateur de overgang naar een volgende ‘reel’ (spoel) zijn toegevoegd voor een authentiek beeld.

Als ‘achter-de-schermen’ blik van het gouden tijdperk van Hollywood maakt ‘Mank’ in elk één ding duidelijk: het goud is hoogstens bladgoud. De studiobazen zijn allemaal potentaten die hun ondergeschikten als oud vuil behandelen en het systeem waarin de films gemaakt worden, vermorzelt de idealisten en de mensen van goede wil. Ook al leveren de producties soms films op die ook nu nog als klassieker worden aangemerkt, de prijs hiervoor is hoog. Op zichzelf is dit geen nieuws of een nieuw onderwerp in films over die periode, maar ‘Mank’ weet het toch fris te brengen. Een parade aan bekende namen en nu vergeten grootheden komt voorbij; acteurs en actrices (Chaplin, Garbo, Gable); legendarische studiobonzen (Louis B. Mayer van MGM); topproducenten en scenaristen, wat het plezier alleen maar vergroot.

De film springt behendig in de tijd heen en weer, met lange flashbacks naar verschillende cruciale momenten in het leven van Mank, waar hij het pad kruist van Hearst en een vriendschappelijke relatie opbouwt met diens minnares Marion Davies (Amanda Seyfried). Intussen spelen er – in de flashbacks – ook nog allerlei politieke intriges, niet alleen vanwege de groeiende macht van Adolf Hitler in Duitsland, maar ook dichterbij als de socialistische journalist en schrijver Upton Sinclair zich kandidaat stelt voor het gouverneurschap van Californië. Zoveel socialistisch idealisme stuit Hearst, toen nog een Democraat die president Franklin D. Roosevelt steunde, tegen de borst. Mank voelt zich uitgedaagd tot nogal indiscrete uitlatingen die hem te duur zullen komen te staan.

Regisseur Fincher baseerde de film op een oud script dat zijn vader Jack ooit schreef, voor diens overlijden in 2003. Het haakt in op de nog altijd voortdurende controverse over wie nu eigenlijk verantwoordelijk was voor het screenplay van ‘Citizen Kane’. Welles, die al alle lof ontving voor zijn prestatie als debuterend regisseur én als vertolker van de titelrol in de film, claimde achteraf vervolgens ook de film geschreven te hebben. Die controverse – die onder filmjournalisten ook vandaag nog speelt – wordt in ‘Mank’ uit de doeken gedaan. In de onconventionele structuur met alle flashbacks en de ideeën die worden uitgewisseld tijdens copieuze diners of in beschonken monologen van Mankiewicz weet Fincher ook behendig een verband te leggen tussen de droomfabriek van Hollywood voor de Tweede Wereldoorlog, en het “fake news” dat tegenwoordig een prominent thema is.

Een juweeltje van een film.

Hans Geurts

Waardering: 5

Bioscooprelease: 19 november 2020
VOD-release: 4 december 2020 (Netflix)