Manoro (2006)
Regie: Brillante Mendoza | 57 minuten | drama, documentaire | Acteurs: Jonalyn Ablong, Edgar Ablong, Carol Ablong, Carlito Ablong, Losing Miranda, American Miranda, Indung Barasati Balatbat, Robylyn Miranda, Vilma David, Concing Pamintuan, Iyeeh David, Bago Naval, Freddie Pan
Analfabetisme is nog steeds een wereldwijd probleem en als je op de documentaire ‘Manoro’ (2006) van de Filipijnse regisseur Brillante Mendoza af mag gaan, ligt de oplossing nog niet zo snel voor handen. Alleen al op de Filipijnen wonen meer dan zes miljoen mensen die niet kunnen lezen of schrijven. In het door een vulkaanuitbarsting verwoest gebied (Mt. Pinatubo, 1992) was de traditionele manier van leven onmogelijk geworden en de bewoners, de Aetas, werden genoodzaakt zich in de laaglanden te vestigen. Hoewel dit uiteindelijk funest bleek voor de Aeta samenleving, bood het ook mogelijkheden voor de bevolking: de kinderen konden naar school en de Aetas kregen zo de kans voor het eerst in hun leven betrokken bij de landelijke politiek op de Filipijnen. Maar of vooruitgang altijd een voordeel is…? ‘Manoro’ volgt een groepje Aetas vlak voor de verkiezingen in 2004.
De dertienjarige Jonalyn is klaar met school: ze kan lezen, schrijven en rekenen en aan haar de (zelfopgelegde?) taak om haar familie en buurtbewoners te leren schrijven. De landelijke verkiezingen (2004) zijn op handen en het is dus zaak dat zij hun eigen naam kunnen schrijven én die van de kandidaat waar zij op stemmen. Erg diep gaat die educatie (natuurlijk) niet: het is een kunstje die ze onder de knie moeten krijgen en de kans is groot dat ze een week later niet meer weten hoe ze hun naam spellen. Maar toch is het contrast tussen doelstelling en middelen erg groot: hoe kan één meisje nu zo’n taak volbrengen?
Brillante Mendoza volgt met handheld camera Jonalyn in haar pogingen haar familie en dorpsgenoten wat kennis bij te brengen. Het grootste deel van de film gaat echter op aan de tocht die zij die dag met haar vader onderneemt. Haar opa is enkele dagen geleden vertrokken om te gaan jagen en hij is nog altijd niet terug. Het is erg mooi om de twee door het steeds veranderende Filipijnse landschap te zien wandelen: zo gedecideerd lopen zij door beekjes en smalle zandpaadjes, alsof ze een ingebouwde Tom Tom hebben en zij van elkaar precies weten waar ze naar toe moeten.
Brillante Mendoza lijkt met ‘Manoro’ heel dicht tegen een documentaire aan te schurken en het is dan ook moeilijk te geloven dat er een script aan de film ten grondslag ligt. Je kunt nauwelijks van vertolkingen spreken, omdat de acteurs rollen spelen die erg dicht bij henzelf liggen, maar dat maakt het niet minder indrukwekkend. ‘Manoro’ is uiteindelijk niet alleen een (fictief) portret van een jong meisje met een moeilijke taak, maar ook een levensecht en vooral respectvol verslag van een cultuur die langzaam lijkt te verdwijnen en waarvan de oudere generatie dat nog niet echt beseft.
Monica Meijer