Manuscripts Don’t Burn – Dast-neveshtehaa nemisoosand (2013)

Regie: Mohammad Rasoulof | 125 minuten | drama

‘Manuscripts Don’t Burn’ is mede gebaseerd op de ervaringen van regisseur Mohammad Rasoulof (‘Iron Island’). In 2010 wordt hij tegelijk met filmmaker Jafar Panahi gearresteerd en momenteel verkeert hij onder huisarrest die hem is opgelegd door de Iraanse overheid. In ‘Manuscripts Don’t Burn’ gaat de regisseur wel een stapje verder dan zijn eigen ervaringen, maar hij toont in deze clandestien opgenomen film hoe meedogenloos en onverbiddelijk het Iraanse censuursysteem en de geheime dienst fungeren.

De voormalig politiek gevangene Kasra krijgt met deze Iraanse geheime dienst te maken wanneer deze ontdekt dat hij een manuscript heeft geschreven over een mislukte aanslag op een bus met dissidente schrijvers. Kasra heeft twee kopieën gemaakt en aan goede vrienden gegeven om zijn eigen veiligheid te waarborgen, maar de Iraanse geheime dienst doet er alles aan om deze documenten te bemachtigen en stelt twee huurmoordenaars aan.

De film is erg grauw in beeld gebracht. Vooral in grijze tinten wisselen de scènes tussen Kasra, andere dissidenten, de Iraanse geheime dienst en de twee huurmoordenaars. Het verhaal ontwikkelt zich traag maar krijgt steeds meer lading omdat het pas gaandeweg duidelijker wordt. Je wordt vanaf het begin meteen in het verhaal gegooid van de twee huurmoordenaars, iets wat in de Aziatische cinema ook vaak voorkomt, en pas na een uur begint de plot enige structuur te krijgen. Vanaf dat moment grijpt de film je langzaam maar zeker meer bij de keel en lijkt van enige positieve uitkomst van de film al lang geen sprake meer.

‘Manuscripts Don’t Burn’ laat vooral het enorme gebrek aan vrijheid zien in Iran. Artistieke vrijheid is in dit land bijna taboe. Door een dusdanig strenge censuur en een goed georganiseerde en evenwel meedogenloze geheime dienst is intimidatie aan de orde van de dag. Dit is natuurlijk ook wat de regisseur aan het licht wil brengen en waarmee hij meteen ook een groot risico loopt. Dit blijkt eens te meer uit het weglaten van de namen van de cast en crew vanwege veiligheidsoverwegingen tijdens de credits van deze overwegend in het geheim opgenomen film.

De strenge censuur kennen we niet alleen uit Iran. Wellicht is één van bekendste dissidente filmmakers de Chinees Ye Lou (‘Summer Palace’) die ook al vaker in de clinch lag met de Chinese overheid. Met ‘Summer Palace’ behandelde hij de studentenopstanden uit 1989 op het Tiananmenplein waarna de regisseur een filmverbod voor vijf jaar kreeg. Films als deze en ‘Manuscripts Don’t Burn’ zijn enorm belangrijk om de kijker een blik te gunnen in de bizarre wereld van weinig tolerante regimes.

‘Manuscripts Don’t Burn’ schotelt de kijker een uitzichtloos beeld voor waarin de Iraanse dissidenten zich verkeren. Geweld wordt niet geschuwd in deze asgrauwe film, die je maar weer eens doet beseffen dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.

Meinte van Egmond

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 25 september 2014
VOD-release: 29 januari 2015