Maria by Callas (2017)

Regie: Tom Volf | 113 minuten | biografie, documentaire | Met: Maria Callas, Aristoteles Onassis, Jacqueline Kennedy, Omar Sharif, Luchino Visconti, Brigitte Bardot, Pier Paolo Pasolini, Elvira de Hidalgo, Catherine Deneuve, Grace Kelly, Giovanni Battista Meneghini, Joyce DiDonato, Fanny Ardant

De in New York geboren Maria leefde haar korte leven in constante tweestrijd, zo is te zien in ‘Maria by Callas’. Enerzijds genoot ze met volle teugen van haar succesvolle carrière als wereldberoemde operazangeres met bijna 3 octaven bereik, maar aan de andere kant hunkerde ze naar een stabiel en teruggetrokken bestaan met zichzelf als de spil van het gezin. Uitgebreid koken voor haar man en hun kinderen was een van de dromen die nooit werkelijkheid zijn geworden, maar die zo gewenst was zeker gezien de Griekse roots van deze sopraan.

Ook een leven met de exorbitant rijke Griekse Aristoteles Onassis ging aan haar neus voorbij als hij opeens trouwt met Jacky (toen de weduwe van J.F. Kennedy). Extra pijnlijk omdat Maria het uit de krant moest vernemen en haar hart deed breken na een innige affaire van negen jaar. Haar gezondheid was van tijd tot tijd erg fragiel en met name zenuwen speelde haar parten. Ze stortte in. En dat was niet de eerste keer, maar het werd haar deze keer gelukkig wel vergeven door haar Franse publiek.

Enkele jaren daarvoor moest ze de opera Norma noodgedwongen stilzetten, omdat ze kampte met acute bronchitis; een omstandigheid waar Callas niks aan kon doen. De Italiaanse media smulde van de catastrofe en brandde haar tot op de grond af. Zeker omdat de zeer gerespecteerde componist Vincenzo Bellini die avond zelf aanwezig was en dat was onvergeeflijk in de ogen van de trotse Italianen. Een leven zonder enig moment van privacy en een constante stroom van negatieve media-aandacht was geboren, evenals haar imago als diva. Omdat zingen niet langer goed voelde voor haar lichaam, besloot Maria om haar acteertalent verder te ontplooien in films.

Maria was in die tijd nog getrouwd met de oudere Giovanni Battista, maar woonden al jaren niet meer samen. Scheiden kon destijds volgens de Amerikaanse wetgeving niet. Om haar vrijheid terug te nemen, besloot ze afstand te doen van haar Amerikaanse staatsburgerschap om het Griekse aan te nemen. Want als je niet in Griekenland voor de kerk was getrouwd, was je niet getrouwd. Zo scheidde Maria op haar eigen voorwaarden en kon een leven met Onassis alsnog beginnen, want “Aristo” had spijt van zijn huwelijk met Jacky en kwam met hangende pootjes naar Parijs om Maria te heroveren. Hun leven samen was niet langer een geheim en het was fijn, schrijft ze in menig lange brieven aan haar mentor en geliefde vertrouwenspersoon Elvira de Hidalgo. In Parijs overlijdt ze twee jaar na haar geliefde Aristoteles. Het is dan 1977.

“Wat is een legende? Mensen maakten mij tot een legende, maar ik ben een mens”. Daarmee stipt ze aan dat ze niet alleen “Callas” was, maar ook gewoon een mens van vlees en bloed met haar eigen kwetsbaarheid, verdriet, hoop, liefde en geluk. Maria Callas speelde niet in de opera. Haar leven was er één….

Regisseur en fotograaf Tom Volf geeft het adembenemende repertoire van Maria Callas volledig de ruimte in de biografische documentaire ‘Maria by Callas’. Niet gek want Tom Volf is zelf een grote fan van opera. Bijna iedere aria wordt volledig ten gehore gebracht en daar tussendoor verweeft hij Maria’s leven buiten de bühne. Een voice-over door Joyce DiDonato die namens Maria vertelt, is bijzonder goed gekozen qua accent en intonatie, want je vergeet dat zij dit niet ingesproken kán hebben, 40 jaar na haar dood.

Een andere gouden greep is het digitaal inkleuren van oude archiefbeelden. Opeens lijkt het kleurrijke levensverhaal van Maria Callas veel dichterbij je te staan. Deze techniek leidde onlangs tot een enorm succes bij BBC documentaire ‘They Shall Not Grow Old’ over het leven van militairen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Echter…waarom Volf niet álle archiefbeelden heeft ingekleurd, is de vraag. Het gaat namelijk jammerlijk ten koste van de continuïteit van de documentaire.

Maria had een bijnaam: La Divina. De hooghartige diva die je als kijker verwacht te zien, blijft in de achtergrond steken want gedurende deze 113 minuten komt ze juist heel behouden, gedistingeerd en bijna timide over. Geen schandelijke en luide voorvallen vol onredelijkheid, onverschilligheid en arrogantie, maar wel een innemende en tegelijkertijd breekbare vrouw die uit alle macht probeerde zichzelf bij elkaar te houden tijdens een vluchtig leven in de schijnwerpers…

Lisette van der Meij

Waardering: 4

Bioscooprelease: 13 september 2018
DVD- en blu-ray-release: 18 december 2018