Maria Magdalena-Gli amici di Gesù – Maria Maddalena (2000)

Regie: Raffaele Mertes | 94 minuten | drama, geschiedenis | Acteurs: Maria Grazia Cucinotta, Massimo Ghini, Giuliana de Sio, Gottfried John, Nathalie Caldonazzo, Roberta Armani, Benjamin Sadler, Thure Riefenstein, Ambra Angiolini, Vittorio Amandola, Danny Quinn, Imanol Arias

Wie Maria Magdalena echt was zullen we nooit te weten komen. Maria Magdalena is niet meer dan een symbool, een samenraapsel uit enkele losse flarden tekst die waarschijnlijk over hele verschillende ‘Maria’s’ gaan. Enerzijds wordt zij gelijkgesteld met Maria van Bethanië, de zus van Martha en Lazarus (die laatste werd door Jezus tot leven gewekt). Anderzijds is er de alom aangenomen fabel dat Maria Magdalena (Maria uit Magdala) een zondenares zou zijn. Deze komt voort uit haar identificatie met een anonieme zondenares die – net als Maria Magdalena – Jezus’ voeten droogt met haar haren. De gnostische teksten, die de Bijbel niet haalden, maken het allemaal niet veel duidelijker, uit het (gnostische) Evangelie van Maria Magdalena komt echter wel het beeld naar voren van een trouwe en belangrijke volgelinge, van wie Jezus zeer veel hield.

Over Maria Magdalena’s leven is het dus vooral speculeren, veel kunstenaars en mindere lieden hebben dankbaar gebruik gemaakt van het gebrek aan informatie om hun eigen beeld van de mysterieuze discipel te scheppen. Dat beeld komt meestal neer op ‘de berouwvolle hoer’ met mooie lange haren, die een speciale plek in Jezus’ hart innam.

‘Maria Magdalena: Een Verhaal uit het Nieuwe Testament’ lijkt met die ondertitel te suggereren dat we het verhaal dat van Maria Magdalena geschetst wordt terug kunnen vinden in de Bijbel. Dit is onmogelijk, wat niet wegneemt dat enkele verhalen die wél in de Bijbel staan worden aangehaald. We zien dus hoe Maria – als de anonieme zondenares uit de Bijbel- Jezus’ voeten wast met haar tranen en droogt met haar haren. Verder horen we Jezus prediken over zaken als echtscheiding (het was kennelijk in zijn tijd gebruikelijk dat mannen hun vrouwen wegstuurden, zonder een cent op zak, om te kunnen hertrouwen), een zaak waar hij tegen was. Dit spreekt de fictieve Maria Magdalena in de film aan, aangezien zij van de scriptschrijvers een man – Amos – kreeg toebedeeld die haar harteloos dumpt als ze geen kinderen baart. Maria zint op wraak en vindt die bij twee Romeinse veldheren. Ene Silvanus gebruikt ze om Magdala te verlaten. Maar als blijkt dat ze zwanger van hem is behandelt hij haar zeer wreed, compleet met groepsverkrachting waarbij ze haar kind verliest. Ze komt echter wel via Silvanus in contact met de nieuwe vrouw van koning Herodes: Herodias. Herodias is tevens de moeder van Salomé. Maria Magdalena wordt in deze vertelling dus zo gemanoeuvreerd dat zij de noodlottige dood van Johannes de Doper (Salomé vraagt Herodes om zijn hoofd omdat haar moeder dit verlangt) van dichtbij meemaakt. Johannes de Doper is één van de personages in de film die Maria in de richting van Jezus stuurt. Hij vraagt haar meerdere keren wat ze nou wil en als zij antwoordt dat ze ‘liefde’ wil zegt hij dat ze beter de liefde van God kan zoeken dan de liefde van een man. Zo komt het dat Maria niet met de (relatief gezien) aardige Romein Vitellius meegaat naar Rome, maar kiest voor Jezus en thuisbasis Galilea.

Uit dit alles moeten we van de makers uiteindelijk de conclusie trekken dat liefde (= de liefde van Jezus/God) sterker is dan de dood. Die moraliserende ondertoon is irritant, maar de sentimentele muziek is een stuk irritanter. Daarnaast is het acteerwerk vaak bedroevend en de dialogen onnatuurlijk (wat versterkt wordt door de Engelse nasynchronisatie), evenals de gelige kleurfilter. Het verhaal van een vrouw die wraak wil maar in haar wraak zichzelf verliest is te tolereren, maar het interessantste is de film als een zeer uitgebreide verbeelding van Maria Magdalena.

Emy Koopman