Mark of the Devil – Hexen bis aufs Blut gequält (1970)
Regie: Michael Armstrong, Adrian Hoven | 97 minuten | drama, geschiedenis, horror, thriller | Acteurs: Herbert Lom, Udo Kier, Olivera Katarina, Reggie Nalder, Herbert Fux, Johannes Buzalski, Michale Maien, Gaby Fuchs, Ingeborg Schöner, Adrian Hoven, Günter Clemens, Doris von Danwitz, Dorothea Carrera, Marlies Petersen, Bob Gerry
Deze film is van de hand van regisseur Michael Armstrong en gaat over de manier waarop heksenjachten in het verleden werden uitgevoerd. Op een voor de van hekserij beschuldigde slachtoffers uiterst pijnlijke manier wel te verstaan. Na wat aanvankelijk misleidende lieflijke openingsbeelden laat Armstrong niet veel tijd verloren gaan. Een groep nonnen wordt verkracht door een stel heksenjagers en in de daaropvolgende scène worden een stel zogenaamde heksen gemarteld en op de brandstapel gezet.
De scènes van de martelingen bestaan uit beelden die direct de verdere toon van de film zetten, zowel qua de explicietheid van de in beeld gebrachte martelingen als de willekeur waarmee de diverse heksenjagers te werk gaan. Niet zozeer ter oprecht bedoelde bestrijding van hekserij, maar voor het afhandig maken van de eigendommen van de slachtoffers en het voldoen aan de eigen sadistische en seksuele genoegens van de heksenjagers. Iets waar de plaatselijke heksenjager Albino tegenover zijn ambtgenoot Cumberland ook geen enkel geheim van maakt als hij probeert deze tot samenwerking over te halen: ‘…we could work together… divide the money… you don’t have to pretend to me… what about the women… when they’re tortured… don’t you thrill to it… you only use God’s name for your own ends… we could share the money and the women…. Woorden van een heksenjager die zich maar al te bewust is van zijn bedrieglijke praktijken en daar ook geen enkele moeite mee heeft. ‘Mark of the Devil’ (‘Hexen bis aufs Blut gequält’)zal qua de willekeur van de heksenjagers en de in beeld gebrachte martelingen de kenners doen denken aan die in ‘Witchfinder General’ van regisseur Michael Reeves uit 1968. Wellicht niet zo vreemd wanneer we weten dat regisseur Armstrong ten tijde van de productie van Reeves’ film diens assistent was.
Evenals in ‘Witchfinder General’ resulteert het een en ander in gruwelijke en onmenselijke martelingen die op diverse beschuldigden worden uitgevoerd. Alleen worden in Armstrongs film de folteringen, verminkingen en moorden een stuk explicieter in beeld gebracht. De originele titel wordt zeker recht aangedaan. We zien martelingen op de pijnbank, slachtoffers die uitgerekt en gebrandmerkt worden, een tong en vingernagels die uitgetrokken worden, en martelingen die met druppelend water en stoelen met spijkers uitgevoerd worden. Verder zien we folteringen die met duimschroeven, zweepslagen, ranselpraktijken en verbranding worden uitgevoerd, meestentijds op jonge van hekserij beschuldigde vrouwen. Met de camera er pal op, zo goed als niets aan de verbeelding overlatend en met alle in beeld gebrachte bloederigheid frequent voorbijkomend. Shockeren staat bij Armstrong blijkbaar voorop en dat lukt hem ook, want in alle bloederigheid is ‘Mark of the Devil’ voor de hardcore horrorfan, tuk op zulke beelden, een geslaagde horrorfilm te noemen. Voor de meer gematigde horrorfan kan echter gelden dat de voorbijkomende martelingen weleens wat moeilijker te verteren zijn. Ook komen de in beeld gebrachte folteringen soms wat goedkoop en overtrokken over, lijkt het een en ander vooral ook om exploitatieredenen opgenomen te zijn en komen sommige scènes niet altijd even functioneel over.
Niettemin maakt het er Armstrongs film niet minder indringend op. Zeker met de gedachte dat dergelijke martelingen in het verleden ook daadwerkelijk zijn uitgevoerd. Voorwaarde hiervoor is het goede spel van de hoofdrolspelers die de heksenjagers in al hun machtswellust en sadisme geloofwaardig weten te vertolken, al worden hun karakters en motieven hier dan wel als erg eenzijdig neergezet. Een glansrol van Reggie Nalder als de gewetenloze, weerzinwekkende en valse aanklachten rondstrooiende Albino, de heksenjager die volmaakt vrede heeft met zijn eigen verderfelijke praktijken. Een eveneens keurig optreden van Herbert Lom als de even gewetenloze en willekeurig te werk gaande heksenjager Cumberland. Ook een degelijk optreden van een jeugdige Udo Kier als de geleidelijk tot inkeer komende Christian, al loopt zijn personage er relatief langdurig wat verloren bij. Wellicht jammer dat er niet meer aandacht wordt besteed aan zijn zielenroerselen of zijn tot inkeer komend karakter, de martelingen die in deze film voorbijkomen staan overduidelijk voorop. Armstrongs productie resulteert daarmee in een geslaagde horrorfilm, die in technisch opzicht af en toe wel wat beter had gekund – de Engelstalige dubbing is evenals de belichting bijvoorbeeld niet altijd je van het – maar die voor de liefhebbers een van de meer opvallende films in het genre is.
Frans Buitendijk