Marlene (2000)

Regie: Joseph Vilsmaier | 130 minuten | drama, biografie | Acteurs : Katja Flint, Herbert Knaup, Heino Ferch, Hans Werner Meyer, Christiane Paul, Suzanne von Borsody, Armin Rohde, Josefina Vilsmaier, Theresa Vilsmaier, Janina Vilsmaier, Monica Bleibtreu, Cosma Shiva Hagen, Katharina Müller-Elmau, Oliver Elias, Sandy Martin, Richard Keats, Mike Wimberly, Elvira Jimenez, Otto Sander, Heiner Lauterbach, Ben Becker, Jürgen Schornagel, Götz Otto, Heinrich Schafmeister, Ute Cremer, George Valencia, Gloria Gray, Michel Francoeur, Basia Baumann

In deze semi-biografische film van Joseph Vilsmaier (‘Gustloff’, ‘Stalingrad’) wordt de nadruk op Marlene Dietrichs privéleven gelegd. De film is gebaseerd op een boek dat haar dochter Maria Riva schreef. Riva, die na de eerste film die haar moeder draaide in Hollywood, ‘Morocco’ met regisseur Josef von Sternberg, naar Amerika gehaald werd, omdat Dietrich niet zonder haar kon, werd het filmsterrenbestaan met de paplepel ingegoten. Zij speelde zelfs het personage van haar moeder als kind in ‘The Scarlett Empress’. Dat zij altijd in de schaduw is blijven staan van haar beroemde moeder, is evident, en in interviews laat Riva niet na te bijten naar moederlief. “Hoe ik geleerd heb mijn kinderen op te voeden? Simpel, dat heb ik van mijn moeder geleerd. Door haar weet ik precies wat ik niet moest doen,” zo luidt een van haar uitspraken. In ‘Marlene’ wordt Dietrich dan ook niet afgeschilderd als liefhebbende moederkloek, maar een zelfbewuste en zelfstandige vrouw die haar carrière boven haar gezinsleven èn haar levensgeluk stelt.

Berlijn, jaren twintig van de twintigste eeuw. Het huwelijk tussen Marlene Dietrich (Katja Flint) en Rudolf Sieber (Herbert Knaup) is verre van gelukkig. Marlene lijkt alleen voor zichzelf te leven, flanerend op straat in van het toneel geleende kleding, flirtend met een voorbijganger en zoenend met haar vriendin. Ze vermaakt zich prima in de club scene, waar alcohol en de cocaïne in ruime mate aanwezig zijn en dansen, zingen en aandachttrekken net zo gewoon is als ademen. Het is moeilijk te bevatten dat deze jonge vrouw een dochtertje heeft. Maria, die haar moeder adoreert, bedelt tevergeefs om haar moeders belangstelling, maar, zoals Marlene zegt: “Mama moet werken, dat weet je toch?” (het is algemeen bekend dat Marlene kostwinner was van het gezin). Gelukkig voor het kind is er de liefdevolle verzorging van de uit Wit Rusland afkomstige Tamara Matul (Christiane Paul), een soort au pair avant-la-lettre, die een belangrijke rol blijft spelen in het leven van het gezin Sieber-Dietrich.

Na Dietrichs verrassende doorbraak in ‘Der blaue Engel’ van Josef von Sternberg, weet de regisseur haar over te halen naar de Verenigde Staten te verhuizen. Dietrich tekent een contract voor vier films, maar weet haar eenzaamheid niet te verbergen. Vriendschappen ontstaan op filmsets, al dan niet platonisch, maar Marlene mist haar kind en grote liefde Carl Seidlitz (Heino Ferch). Voor het oog van de pers speelt ze een gelukkig gezinnetje, maar de waarheid is dat Rudolf en Tamara een koppel vormen. Volgens de film raakt Tamara zelfs meerdere keren in verwachting, maar een zwangerschap wordt – om uiteenlopende redenen – nooit volbracht.

Hoeveel er waar is van wat Vilsmaier je voorschotelt, blijft natuurlijk gissen. In Dietrichs aantekeningen wordt nooit over een Carl Seidlitz gerept, maar het is goed voor te stellen dat de legendarische actrice een grote liefde moet hebben gehad. Dat ‘Marlene’ historisch gezien misschien niet helemaal juist is, is geen probleem. Immers, er zijn meer, succesvolle, biopics, waarbij bepaalde gebeurtenissen verzonnen worden, of zelfs fictieve personages worden toegevoegd. Het gaat er uiteindelijk om of een film je grijpt en de volle speelduur weet te boeien. Dat is in het geval van ‘Marlene’ beslist waar. Het goede acteerwerk van de cast, evenals het oog voor detail van de makers van de film, trekt deze film naar een hoger plan. Naast Katja Flint, die een uitstekende hoofdrol neerzet (soms doet ze overigens ook erg aan Kristin Scott Thomas denken), mag ook Christiane Paul niet onvermeld blijven: zij weet met een bijna griezelige nonchalance een personage te verbeelden, waarbij Katja Flints acteerprestatie welhaast verbleekt. Zij maakt in ieder geval zoveel indruk dat de kijker oprecht in Tamara Matul geïnteresseerd raakt. Vilsmaier heeft voor een verzorgde productie gezorgd, hij weet uitstekend de sfeer van de jaren dertig en veertig weer te geven. Wat wel stoort is dat de gehele film in het Duits is opgenomen: uiteraard geen probleem in de scènes die zich afspelen in de periode dat Marlene in Europa verblijft, maar om Marlene met haar collega’s (waaronder Gary Cooper, hier gespeeld door Götz Otto) Duits te horen praten, dat vergt wat veel van de kijker.

De film werkt het best als je je probeert te verliezen in het meeslepende drama dat ‘Marlene’ is en je je niet te veel laat afleiden door historische onnauwkeurigheden. Spannend of verrassend wordt ‘Marlene’ nooit, maar dat is ook niet de opzet van deze film. Onderhoudend is het in ieder geval wel.

Monica Meijer

Waardering: 3