Martin Chuzzlewit (1994)

Regie: Pedr James | 360 minuten | drama | Acteurs: Keith Allen, Roger Ashton-Griffiths, Paul Bailey, Lynda Bellingham, David Bradley, Emma Chambers, Charlie Condou, Peter-Hugo Daly, Julian Fellowes, Paul Francis, Philip Franks, Jimmy Gardner, Lennox Greaves, Robin Hooper, William Keen, Sam Kelly, Joanna Kirkland, Janet Lees-Price, Knight Mantell, Stephen Mapes, Ted Maynard, Colin McCormack, John Mills, Lex Neale, Nancy Nevinson, Steve Nicolson, Cornelai Hayes O’Herlihy, John Padden, Pete Postlethwaite, Robert Putt, Graham Rees, William Roberts, Julia Sawalha, Paul Scofield, Cyril Shaps, Joan Sims, Nicholas Smith, Elizabeth Spriggs, Graham Stark, Maggie Steed, Chris Sullivan, Hannah Tollman, Jenny Tomasin, Pauline Turner, Philippa Urquhart, Peter Waddington, Ben Walden, Sue Wallace, Andrew Watson, Tom Wilkinson, Tam Williams, Peter Wingfield, Peter Yapp

De schaduw die de beroemde werken ‘Oliver Twist’ en ‘A Christmas Carol’ van de Britse schrijver Charles Dickens (1812-70) tegenwoordig over de rest van zijn oeuvre werpt, is even indrukwekkend als betreurenswaardig. De avonturen van een straatjongen in het eerste verhaal en de norse Ebenezer Scroodge in het tweede zijn weliswaar prachtig, maar hebben die van de interessante personages uit andere werken volkomen in de vergetelheid gedrukt. Gelukkig is daar de BBC om de oude ‘Martin Chuzzlewit’ een tweede jeugd te geven.

In 1994 maakte de Britse omroep van deze toen exact honderdvijftig jaar oude roman een zesdelige miniserie. Kosten noch moeite werden gespaard om goede acteurs in te huren, mooie decors te bouwen en prachtige kostuums te ontwerpen. Het resultaat is er dan ook naar: ‘Martin Chuzzlewit’ is in één woord genieten.

De serie vertelt het verhaal van een oude rijkaard gespeeld door Paul Scofield die waarschijnlijk snel zal sterven. Als het nieuws van zijn slechte gezondheid bekend wordt, blijkt hij opeens wel heel veel familieleden te hebben. Nooit heeft iemand naar de oude Chuzzlewit omgekeken maar nu er een erfenis te verdelen valt, zijn ze er als de kippen bij. Neem bijvoorbeeld de slijmerige aristocraat Seth Pecksniff (Tom Wilkinson). Deze dikke maar beleefde man lijkt in de nabijheid van Chuzzlewit de goedheid zelve. Pecksniff hanteert de hoogste morele standaarden, zo legt hij te pas en te onpas uit. Maar hij doet dit vooral als het hem uitkomt.

En dan is er nog Jonas Chuzzlewit (Keith Allen), de zoon van Martins broer. Deze kiest voor een geheel andere aanpak in zijn jacht op het geld. In tegenstelling tot Pecksniff doet Jonas geen enkele moeite aardig gevonden te worden. Hij liegt en bedriegt zich een weg naar de erfenis en net als Pecksniff lijkt hij een heel eind te komen.

Met ‘Martin Chuzzlewit’ geeft Dickens een mooi staaltje van zijn kunnen als bedenker van karakteristieke figuren. Stuk voor stuk zijn zowel zijn aasgieren als goedzakken prachtige personages. Voor de acteurs van de serie moet het een hele opgave zijn geweest Dickens’ karakters tot leven te brengen, maar zij slagen met vlag en wimpel. Naast Seth Pecksniff en Jonas Chuzzlewit is het vooral de aandoenlijke butler Thomas Pinch (Philip Franks) die de show steelt.

Maar ‘Martin Chuzzlewit’ is meer dan een goed geacteerd kostuumdrama. Het is ook een spannend verhaal met veel intriges én maatschappijkritiek. Voor wat betreft dat laatste is de wijze waarop het leven in de Verenigde Staten wordt geportretteerd een goed voorbeeld. Het avontuur van Chuzzlewits gelijknamige kleinzoon in het zogeheten beloofde land loopt uit op een enorme teleurstelling. De verwachte rijkdom vindt hij er niet, ongeluk wel.

Met deze boekverfilming heeft de BBC terecht een prachtig verhaal van Dickens uit de schaduw van ‘A Christmas Carol’ en ‘Oliver Twist’ gehaald. ‘Martin Chuzzlewit’ is zes uur genieten van al het goede dat de Britse literatuur en televisie te bieden heeft.

Jeroen Savelkouls