Mary Queen of Scots (2018)

Regie: Josie Rourke | 124 minuten | biografie, drama | Acteurs: Saoirse Ronan, Margot Robbie, Richard Cant, Thom Petty, Izuka Hoyle, Maria Dragus, Eileen O’Higgins, Liah O’Prey, Greg Miller Burns, Aneurin Pascoe, Adrian Derrick-Palmer, Martin Compston, James McArdle, Kal Sabir

Mary Stuarts korte en heftige leven is geweldig voer voor filmmakers. Haar drie tumultueuze huwelijken, talrijke affaires en een tragische, door haar nicht Elizabeth I van Engeland geïnitieerde, dood leveren genoeg drama op voor een complete serie. Het is bijna te veel om in een film van twee uur te verwerken. Regisseur Josie Rourke – vooral bekend als de eerste vrouwelijke artistiek directeur van het Donmar Warehouse Theatre in Londen en regisseur van diverse grote toneelproducties op West End en Broadway – durfde het aan en maakt met ‘Mary, Queen of Scots’ (2018) haar speelfilmdebuut. Door zich te richten op het herkenbare verhaal van twee vrouwen – Mary en Elizabeth – die zich staande proberen in een wereld waar het de mannen zijn die aan de touwtjes trekken, probeert ze de zestiende-eeuwse intriges behapbaar te maken voor het eenentwintigste-eeuwse publiek. Dat ze daarbij hier en daar de historische feiten verdraait, vereenvoudigt of weglaat scharen we dan maar onder de noemer ‘artistieke vrijheid’.

Slechts achttien is Mary Stuart (Saoirse Ronan) als ze in 1561 als weduwe vanuit Frankrijk terugkeert om de troon te bestijgen in Schotland. Maar behalve de Schotse troon, maakt ze vanwege haar afkomst ook aanspraak op de Engelse troon. Tenminste, zolang haar nicht Elizabeth (Margot Robbie) geen nazaat produceert. Maar die moet eerst maar eens een geschikte man zien te vinden. Van groter belang is het feit dat Mary een katholiek is op een protestants eiland; dat maakt haar namelijk een enorme bedreiging. Zelfs haar eigen raadsheren, onder wie haar halfbroer James Murray (James McArdle), zien haar aantreden met lede ogen aan. De puriteinse Schotten, geleid door John Knox (David Tennant), vallen bovendien over het feit dat ze een vrouw is; zij zijn niet van plan naar de pijpen van een vrouwelijke heerser te dansen. En Elizabeth is geenszins van plan het de jongere, beeldschone Mary makkelijk te maken. Hoewel ze zich bewust is van het gevaar dat ze loopt, blijkt Mary niet de beste mensen uit te kiezen om zich mee te omringen. Haar tweede echtgenoot, de charmante maar onbetrouwbare Lord Darnley (Jack Lowden), stelt haar al snel zwaar teleur en echtgenoot nummer drie, Bothwell (Martin Compston), mag dan wel trouw lijken, maar blijkt dan weer losse handjes te hebben.

Wie een beetje kennis van de historie heeft, weet hoe het verhaal afloopt. Het draait dus vooral om de weg naar die onvermijdelijke climax toe. Rourke focust zich vooral op hoe de twee vrouwen, die eigenlijk vijanden van elkaar zouden moeten zijn, meer op elkaar lijken en meer met elkaar gemeen hebben dan ze zelf willen toegeven. Beiden staan als vrouw aan de top van de macht, en beiden worden omringd door mannen die hen niet serieus nemen of dusdanig proberen te bewerken dat ze er zelf beter van worden. En dan is er nog die eeuwige druk op de schouders van vrouwen in koninklijke families: er moet een troonopvolger gebaard worden, en het liefst een mannelijke. Ronan en Robbie spelen hun rollen met verve en geven hun personages diepgang. Mary Stuart kennen we als een vrijgevochten geest en ook in deze film gelooft ze in vrijheid van religie en de kracht van de liefde. Maar ze is ook eerzuchtig genoeg om respect af te dwingen bij haar onderdanen en dusdanig naïef dat ze veel van het leed dat haar ten deel valt over zichzelf afroept. Robbies lichtgeraakte en berekenende Elizabeth ligt op ramkoers met haar nicht, die enerzijds de enige is die haar volledig begrijpt, en anderzijds haar grootste rivaal blijkt te zijn.

‘Mary, Queen of Scots’ ziet eruit om door een ringetje te halen, met veel oog voor compositie en kleurgebruik en weelderige kostuums. Het grootste manco is het scenario. Aan de basis ligt de biografie ‘Queen of Scots: The True Life of Mary Stuart’ van historicus John Guy, tot script verwerkt door Beau Willimon. Die laatste kennen we voornamelijk van zijn bijdrage aan de serie ‘House of Cards’. Hij is dus gewend de intriges uit te smeren over meerdere afleveringen en meerdere seizoenen. Hier propt hij dat allemaal in een film van twee uur, waardoor de gebeurtenissen om voorrang vechten en uiteindelijk ten onder gaan. De politieke spelletjes die gespeeld worden zijn op zichzelf namelijk al ingewikkeld genoeg. Bovendien is de grote confrontatie tussen de beide diva’s, het moment waar we de hele film naar uitkijken, uiteindelijk een geforceerd aandoende anticlimax. Gelukkig maar dat Ronan, Robbie en de overige castleden met hun sterke spel ons voldoende in deze moderne bewerking van het historische levensverhaal van Mary Stuart weten mee te trekken om de film deze uitglijders te vergeven.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 17 januari 2019
DVD- en blu-ray-release: 10 juli 2019