Mary Reilly (1996)
Regie: Stephen Frears | 108 minuten | drama, romantiek, horror | Acteurs: “Julia Roberts, John Malkovich, George Cole, Michael Gambon, Kathy Staff, Glenn Close, Michael Sheen, Bronagh Callagher, Linda Bassett, Henry Goodman, Ciaran Hinds, Sasha Hanau, Moya Brady, Emma Griffiths Malin, David Ross, Tim Barlow, Isabella Marsh, Wendy Nottingham, Richard Leaf, Stephen Boxer, Bob Mason”
Deze verfilming van het verhaal van Robert Louis Stevenson over Dr. Jekyll en Mr. Hyde wordt verteld vanuit het gezichtspunt van een van zijn dienstmeisjes, Mary Reilly geheten. Wat in deze verfilming voorop staat zijn haar persoonlijke omstandigheden en haar verwikkelingen met zowel Jekyll als Hyde en dit doet helaas afbreuk aan deze verfilming omdat datgene wat het boek van Stevenson de moeite waard maakt er teveel door naar de achtergrond verdwijnt.
De rol van het dienstmeisje Mary Reilly wordt in deze film vervuld door Julia Roberts. Mary komt schuchter en timide over en vaak lijkt het huilen haar nader te staan dan het lachen. Daarnaast zijn diverse emotionele gebeurtenissen niet bepaald stimulerend voor haar geestesgesteldheid: haar verslechterende positie binnen de huishouding, haar nachtmerries, de beelden van haar vroegere mishandelingen met de littekens die er het gevolg van zijn, de dood van haar moeder, het ongewenste weerzien met haar vader, de mentale kwellingen die ze van Hyde ondervindt…Het zijn wel erg veel negatieve en deprimerende ontwikkelingen die ze ondervindt en het lijkt er al snel sterk op dat het een en ander vooral op de kijker wordt losgelaten om te zorgen voor emotionele betrokkenheid bij Roberts’ personage. Het talent van Julia Roberts om mensen te kunnen ontroeren is in meerdere van haar filmrollen duidelijk naar voren gekomen, maar hier heeft de overmaat aan ellende dat haar personage ondergaat na verloop van tijd een averechtse uitwerking doordat vooral de indruk overheerst dat er in overdreven mate wordt geprobeerd op het gemoed van de kijker te werken.
Door Mary’s breed uitgemeten persoonlijke omstandigheden en haar relaties met Jekyll en Hyde komen de elementen in Stevenson’s boek slechts in geringe mate aan bod. Met name datgene wat het boek zo beklemmend maakt, de strijd van Jekyll tegen Hyde en Jekyll’s afschuw en wanhoop wanneer hij beseft dat zijn eigen persoonlijkheid definitief verloren dreigt te gaan, blijft in teleurstellende mate achterwege. Uiteindelijk komen door Jekyll’s koortsachtige onrust en angst wanneer Hyde hem gaat verdringen wel enkele enigszins beklemmende scènes tot stand, maar helaas komt dit wel erg laat en kortstondig in de film tot uiting en wordt het gedegradeerd tot niet veel meer dan een achtergrondverschijnsel bij Mary’s verwikkelingen met Jekyll en Hyde. Daarnaast vallen enkele onwaarschijnlijkheden in het script op en wel met name wanneer Mary verliefd wordt op zowel Jekyll als Hyde, maar vooral wanneer het omgekeerde tot op zekere hoogte ook het geval is. Gezien het verschil in hun sociale status is het echter de vraag in hoeverre een liefdesrelatie tussen Jekyll en Mary in dit Victoriaanse tijdperk wel geloofwaardig is, en dat de slechts uit kwaad bestaande Hyde gevoelens voor Mary ontwikkelt is al helemaal onwaarschijnlijk. Ook door andere ontwikkelingen blijft er van het verhaal van Stevenson wel erg weinig over totdat de vraag ontstaat of deze film zelfs wel datgene te bieden heeft wat er van een Jekyll en Hyde verfilming minimaal verwacht zou mogen worden.
Hyde…een uit niets dan slechtheid bestaand wezen dat zich na het zoeken van verboden genoegens in de vroege ochtenduren door de schemerige en nevelige straten huiswaarts spoedt en zich ook dan aan diverse wandaden schuldig maakt. Dit is tenminste een beeld dat in Stevenson’s boek herhaaldelijk naar voren komt en wat dit betreft komt de sfeer in met name de opnamen in de schemerige straten wel goed over: mist, mist en nog eens mist. Ook zijn er meerdere scènes die min of meer identiek aan taferelen uit Stevenson’s boek zijn en wel de beelden van Hyde die op sadistische wijze een meisje op straat mishandelt en met ware wellust op wrede en bloederige wijze een parlementslid vermoordt. In deze scènes worden enkele elementen uit het boek van Stevenson dan tenminste nog enig recht gedaan, maar ook hiermee wordt op geen stukken na de mate van horror bereikt die de liefhebbers van het Jekyll en Hyde verhaal zouden mogen verwachten.
Door de mix van diverse verhaallijnen blijft het onduidelijk welke kant de film op wil. Drama? Horror? Een tragische liefdesgeschiedenis? Wellicht een combinatie van de drie? Het laatste lijkt het geval te zijn, maar helaas komt het een en ander op geen van de diverse onderdelen uit de verf. Ook de aanwezigheid van grote namen als Roberts en Malkovich kan dit niet verdoezelen. Daarnaast lijkt de rol van Glenn Close als bordeelhoudster enkel geschapen om nog een aanvullende bekende naam aan de lijst van acteurs in deze film toe te voegen. Er is echter wel wat meer voor nodig dan een stel grote namen om een film als een gedenkwaardig hoogtepunt de geschiedenis in te laten gaan, zeker wanneer er sprake is van te eenzijdige (Roberts) of overbodig (Close) overkomende optredens. Het meest aansprekend is nog de Jekyll en Hyde dubbelrol van Malkovich, hoewel het uiterlijk van Hyde wel wat meer had mogen afwijken van dat van Jekyll om de geloofwaardigheid van Hyde’s verschijning te vergroten.
Een film die een wel erg vrije bewerking is van het verhaal van Jekyll en Hyde. De film lijkt meerdere kanten uit te willen gaan, maar komt nergens echt geslaagd uit de verf. Voor de fans van Roberts en Malkovich kan deze film door hun veelvuldige verschijningen een aanrader genoemd worden, maar voor met name de liefhebbers van Stevenson’s boek en voor de overige horrorliefhebbers heeft deze film te weinig te bieden.
Frans Buitendijk
Waardering: 2
Bioscooprelease: 13 juni 1996