Mavka – Mavka. Lisova pisnya (2023)

Regie: Oleh Malamuzh, Oleksandra Ruban | 99 minuten | animatie, avontuur | Nederlandse stemmencast: Stefania Liberakakis, Soy Kroon, Pip Pellens | Originele stemmencast: Nataliya Denisenko, Artem Pivovarov, Elena Kravets, Nazar Zadneprovskiy, Yuliya Sanina, Mykhailo Khoma, Serhiy Prytula, Oleh Mykhailyuta

Hoewel de oorlog het openbare leven in Oekraïne al een ruim jaar grotendeels platlegt, laten de veerkrachtige Oekraïners zich niet afstoppen in hun wil zichzelf aan de wereld te laten zien. Kunstenaars, muzikanten, influencers en ook filmmakers blijven zoeken naar mogelijkheden om hun werk te laten zien of hun stem te laten horen. Het is mede door dat doorzettingsvermogen dat we nu in de Nederlandse en Belgische bioscoopzalen de Oekraïense animatiefilm ‘Mavka’ (2023) kunnen zien, een sprookje over de magische geest Mavka die het woud moet beschermen tegen de grote boze buitenwereld, maar er geen rekening mee heeft gehouden dat ze verliefd zou kunnen worden op een mens. Aan de basis ligt een klassiek toneelstuk van een van Oekraïne’s beroemdste dichters, Lesya Ukrainka (1871-1913). Een stuk dat deel uitmaakt van de folklore en cultuurhistorie van het land en in deze voor het land moeilijke tijden zorgt voor verbintenis, volksidentiteit en trots.

Al in 2015 werd gestart met de voorbereidingen op de verfilming, dus de makers waren al een heel eind toen in februari 2022 de Russen Oekraïne binnenvielen. Het creatieve team dat aan ‘Mavka’ werkte, moest noodgedwongen het hoofdkantoor van Film.UA in Kyiv verlaten. Maar de bombardementen weerhielden hen er niet van door te gaan met de film. Vanuit hun huis, schuilkelders, bunkers. Zodra het mogelijk was, verkasten de animators naar het relatief veilige westelijke deel van het land of zelfs naar elders in Europa om op afstand verder te werken aan de film. Als je al die ontberingen die de Oekraïners hebben moeten ondergaan – en nog steeds ondergaan – in je achterhoofd houdt, is het extra knap wat ze hebben afgeleverd. Want het sprookjesachtige ‘Mavka’ is meer dan de moeite waard. Natuurlijk doet de film bij vlagen denken aan diverse andere titels – veelal uit de stal van Disney – maar het folkloristische sausje dat eroverheen ligt maakt ‘Mavka’ toch net even wat authentieker dan veel soortgelijke films.

Het stuk van Lesya Ukrainska werd wat vereenvoudigd en geromantiseerd om tot een aansprekende plot te komen dat geschikt is voor jong en oud. Al zo lang als de mens zich kan herinneren kennen de uitgestrekte Oekraïense bossen talloze geheimen en mysteries. Er wonen wonderlijke wezens tussen de eeuwenoude bomen die hun heilige rijk trouw bewaken. Één van hen is het jonge meisje Mavka, een magische geest die is gekozen tot Beschermer van het Woud. Haar belangrijkste taak is het Woud én zijn Hart – de Bron van het Leven – te beschermen tegen hun vijand: de mens. Wanneer de bescheiden, muzikale dorpsjongen Lucas in het woud terecht komt, ontmoet hij Mavka. Hij raakt betoverd door haar schoonheid en zij door zijn muziek; er bloeit een verboden liefde op tussen de twee. Maar dan verschijnt de hebzuchtige Kylina ten tonele, die in haar zoektocht naar eeuwige jeugd erop uit is om het Hart van het Woud in handen te krijgen. Zij deinst nergens voor terug en misbruikt de opbloeiende liefde tussen Mavka en Lucas om in het woud door te dringen. Lukt het Mavka om het woud te redden? Kan de muziek van Lucas wonderen verrichten? En kunnen ze samen het kwaad overwinnen?

Wat direct opvalt aan ‘Mavka’ is de sfeer- en kleurrijke setting in het bos. Een warm kleurenpalet trekt je direct de film in. Ook de muziek die gebruikt wordt, creëert direct een aangename, authentieke setting. Deze muziek hoor je niet in een willekeurige animatiefilm en maakt ‘Mavka’ onmiskenbaar Slavisch. Het meisje Mavka is een aansprekende heldin, die vanwege haar uiterlijk niet zou misstaan in de ellenlange stoet Disney-prinsessen. Maar naast beeldschoon is ze ook bijzonder moedig, wat eigenlijk een veel waardevollere eigenschap is. Dat merkt antagonist Kylina, die zo graag voor altijd jong wil blijven dat ze de hele harmonieuze samenleving in gevaar brengt, gelukkig uiteindelijk ook. Love interest Lucas steekt wat flets naast de mysterieuze Mavka af, maar dat geldt eigenlijk voor alle menselijke personages. De tekenaars hebben duidelijk de meeste liefde gestoken in de magische boswezens en de dieren die in het woud leven.

Het niveau van de animaties is over het algemeen degelijk, maar niet uitzonderlijk. Precies wat je met de bescheiden budgetten waarmee gewerkt is kunt verwachten. Het verhaal is niet per se heel diepgravend en snijdt doorsnee thema’s aan als liefde, vertrouwen, de natuur versus de mens en de verbindende kracht van muziek. Als al die losse componenten vooral ‘degelijk’ zijn, wat maakt ‘Mavka’ dan uiteindelijk toch zo bijzonder? Deze film blijkt uiteindelijk meer te zijn dan de som der delen. Het is moeilijk om ‘Mavka’ los te zien van wat er momenteel gaande is in Oekraïne, juist ook omdat er een traditioneel sprookje ten grondslag ligt dat elk Oekraïens kind kent; een verhaal dat symbool staat voor de identiteit, onverzettelijkheid en trots van een volk dat momenteel in grote nood verkeert. Veel Nederlanders hebben het Oekraïense volk in hun hart gesloten, en dat zou ook wel eens het geval kunnen zijn met deze film.

Patricia Smagge

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 19 april 2023