Memories of Murder-Salinui chueok (2003)

Regie: Joon-ho Bong | 127 minuten | drama, komedie, misdaad | Acteurs: Kang-Ho Song, Sang-Kyung Kim, Roe-ha Kim, Jae-ho Song, Hee-bong Byeon, Tae-Ho Ruy, Soe-hie Ko, No-shik Park, Hae-il Park, Jong-ryol Choi, In-seon Jeong, Mi-seon Jeon, Ha-kyeong Kim, Jae-eung Lee, Ji-ru Sung

Het op historische feiten gebaseerde ‘Memories of Murder’ is een bijzondere film. De film begint als een amusant niemendalletje, als een soort komedieserie die je wat eigenzinnige personages en grappige situaties voorschotelt, en je vervolgens met een tamelijk bevredigend maar niet echt vol gevoel achterlaat. Een leuke snack voor tussendoor, zeg maar. Stukje bij beetje beginnen het verhaal en de personages echter meer dimensies te krijgen en een sterkere band met het publiek te ontwikkelen. In het begin beschouwt de toeschouwer de wat onwezenlijke personages van een afstand, maar net als bij een sit-com, waarin je na een paar afleveringen de betreffende “wereld” en personages begint te kennen, “klikken” de personages van ‘Memories of Murder’ ook ineens met de kijker. Ze komen tot leven, en we gaan hun eigenaardigheden en karakters waarderen, of in ieder geval verwachten, als waren het onze vrienden.

Wanneer er een vermoorde vrouw in een afvoerpijp in een berm wordt gevonden, moet de lokale politie ter plekke komen, en de droogkomische scène waarin we dit zien gebeuren geeft een aardige indruk van het soort film dat ‘Memories of Murder’ is, en met wat voor personages we te doen hebben. De onbeholpen Agent Park (Kang-ho Song) leidt het onderzoek, maar hij heeft geen controle over de organisatie van de plaats delict. Kinderen spelen in de rondte en bewijsmateriaal wordt aangetast of meegenomen. Het is een chaos, en heel wat minder geolied dan de situatie die we in Hollywoodthrillers krijgen voorgeschoteld. Om tot een (snelle) veroordeling te komen beroepen Park en zijn agressieve collega Jo (Roe-ha Kim) zich dan ook niet op sluitend bewijsmateriaal. Dat wil zeggen, niet op officieel bewijsmateriaal. Ze maken het zelf wel even. Een verstandelijk gehandicapt jongetje dat vermoedelijk iets met de moord te maken heeft, wordt opgepakt, en met behulp van zijn schoon wordt een afdruk op de moordplek gemaakt. Een fotootje maken en voilà: honderd procent betrouwbaar bewijs! Wat nu nog mooi zou zijn is een bekentenis. Dat is ook geen probleem, want Jo heeft een goede trap in zijn rechterbeen zitten, en na de verdachte even kennis te laten maken met de zool van zijn schoen, lijkt deze al snel precies datgene te vertellen wat onze “vrienden” willen horen. Kat in het bakkie!

Ergens moet je er wel om lachen, en de presentatie van vele scènes stimuleert dit ook, maar in feite is het natuurlijk tragisch en zeer afkeurenswaardig. Dit lijkt gewoon de standaard manier van werken te zijn voor het tweetal. Park die toekijkt, en op slinkse (of minder slinkse) wijze de boel oplicht is weinig moreel verantwoord bezig, maar het expliciete geweld van Jo raakt ons nog meer. Toch wordt ook deze laatste niet als echte slechterik neergezet. Meer als iemand met slechte gewoonten. Wanneer hij tegen het einde van de film zijn verdiende loon krijgt en het been waarmee hij de verdachten trapt afgezet moet worden wegens tetanus, hebben we toch wel een beetje met hem te doen. Erg grappig (en cru) is het melancholische shot van collega Park die, na het slechte nieuws van de dokter te hebben vernomen, met weemoed naar het beschermende hoesje kijkt, dat Jo altijd om zijn “mishandelschoen” deed.

Het onderzoek blijkt niet zo eenvoudig als de agenten dachten, wanneer er nog een lijk wordt gevonden, vermoord onder dezelfde omstandigheden als het eerste slachtoffer. Het gaat hier om een seriemoordenaar, en het jongetje kan het (dus) niet geweest zijn. Jo biedt zien verontschuldigingen aan het joch aan met een paar (nep) Nike-sportschoenen, en onze vrienden moeten nu echt hun grijze cellen aan het werk zetten. Het was ook voor het eerst dat men in Zuid-Korea met een seriemoordenaar geconfronteerd werd. De mannen krijgen assistentie van een idealistische agent uit Seoul, die vol afkeuring de handelwijzen van Park en Jo aanschouwt en in feite als het geweten van de drie fungeert (zonder dat de andere twee overigens veel van hun streken verliezen).

Het wordt grimmiger wanneer de nadruk in het verhaal meer komt te liggen op de slachtoffers, en de handelwijze van de moordenaar. Wanneer (potentiële) slachtoffers gevolgd worden en we hun verhaal en gezichtspunt te verwerken krijgen is het duidelijk dat het hier niet om een luchtig, ietwat macaber verhaaltje over wat incompetente agenten gaat. Je voelt spanning voor de slachtoffers en hoopt werkelijk dat de dader gepakt wordt. De betrokken agenten worden ook serieuzer, al kunnen ze hun absurde gedrag soms niet helpen. Park is tot de conclusie gekomen dat de dader waarschijnlijk geen schaamhaar heeft, en gaat daarom “undercover” in badhuizen om wat kale verdachten te kunnen spotten. Hij komt lekker schoon thuis, maar geen resultaat. Een andere oplossing van Park betreft een bezoek aan een sjamaan, die hem aanraadt wat aarde van de moordplek te vermengen met water en op een vel papier te laten opdrogen. De vlek moet dan het gezicht van de moordenaar tonen.

Het is dit soort (zwarte) humor, in combinatie met de grimmigheid van het feitelijke verhaal en de historische context (met betrekking tot sociale dynamiek, verhoudingen, en de gang van zaken bij de politie) dat de film tot zo’n interessante kijkervaring maakt. De film weet de kijker op een uitgekiende wijze steeds meer bij het verhaal en de personages te betrekken. Het geheel wordt steeds dramatischer en er komt steeds meer op het spel te staan, wat de personages ook ingrijpend verandert. Park raakt écht bevlogen en begaan met de slachtoffers en wil koste wat het kost de dader vinden. Dit zorgt uiteindelijk voor een mooi uitgevoerd innerlijk moreel conflict in een cruciale scène in één van de laatste scènes van de film.

De laatste scène van de film tenslotte confronteert agent Park en de kijker met een huiveringwekkende waarheid. Even lijkt de film af te stevenen op een makkelijke, pasklare oplossing, maar laat deze verwachting vervolgens op zo’n briljante manier uiteen vallen, dat de rillingen bijna over je rug lopen.

Laat je niet misleiden door het aanvankelijk vreemde, lichtvoetige karakter van ‘Memories of Murder’. De film heeft namelijk wel degelijk iets te zeggen en weet een blijvende, waardevolle indruk achter te laten op de kijker.

Bart Rietvink

Waardering: 4