Merchants of Doubt (2014)

Regie: Robert Kenner | 96 minuten | documentaire

Ongeloof en verbijstering strijden om voorrang tijdens het kijken van de documentaire ‘Merchants of Doubt’ van regisseur Robert Kenner. De film is gebaseerd op het hogelijk geprezen boek van historici/wetenschappers Naomi Oreskes en Erik M. Conway. Er bestaat volgens de goochelaar die het bal opent namelijk wel een vorm van ‘eerlijk de mensen bedotten’. Want hij laat zijn kaarttrucs open en bloot zien, met de toeschouwers boven op zijn neus. En toch worden ze bedonderd, want het oog registreert blijkbaar niet alles of wordt afgeleid. En dat nu is waar de ‘handelaars in twijfel’ binnen de tabaks-, olie-, kolen-, gevaarlijke stoffen/chemicaliën industrie én op het gebied van ‘global warming’  zeer sterk in zijn: het zaaien van twijfel bij het publiek over de juistheid van wetenschappelijk onderzoek.

We weten natuurlijk allemaal dat roken slecht is, maar dan huur je gewoon een reclamebureau in dat zegt: “Maak je vijand tot bondgenoot en trek vaststaande conclusies in twijfel.”  Oftewel, verplaats de schuldvraag, val de boodschapper van slecht nieuws aan. Pseudo-wetenschappers (‘milieuverslaggevers’ in de persoon van de verschrikkelijke Marc Morano) nemen het in live debatten op televisie op tegen echte wetenschappers en proberen de publieke opinie te beïnvloeden vanuit een politiek of economisch standpunt.

Dat gaat zelfs zo ver dat door de staat opgerichte denktanks, bijvoorbeeld het George C. Marshall Institute, vaak geleid worden door geregistreerde lobbyisten voor de olie-industrie. Voorzitter George O’ Keefe vertegenwoordigt die grootmacht Exxon Mobil en zaait uit dien hoofde twijfel over de rol van de oliehandel op het gebied van klimaatverandering.

Of een gerenommeerd brandwondenspecialist, dokter Heimbach, die – hiervoor ruim betaald door de slechteriken/fabrikanten – zonder blikken of blozen fictieve verhalen over jonge slachtoffertjes opdist om de discussie over brandwerende stoffen beter te kunnen sturen.

Regisseur Kenner, bekend van zijn eerdere stof doen opwaaiende documentaire ‘Food, inc’, laat allerlei pluimage aan het woord. Van echte goochelaars tot wetenschappers en van journalisten tot experts. Maar deze zelfbenoemde experts zijn er alleen maar op uit om afleiding en verwarring te stichten bij het publiek. Ze doen alles binnen hun mogelijkheden om de actieve resultaten vanuit de wetenschap een halt toe te roepen of te bagatelliseren.

Neem de grote en steeds groter groeiende club genaamd ‘Americans for Prosperity’. Die claimen dat het publiek niet betutteld wil worden, men wil zelf beslissen of men rookt et cetera. Zelfs de met harde cijfers gestaafde documentaire ‘An Inconvenient Truth’ van Al Gore wordt door de leden in twijfel getrokken. Sommige politici proberen tegen de klippen op een voet tussen de deur te krijgen in de discussie. Zoals het zeer conservatieve (oud) congreslid Bob Inglis. Als hij bij een lokaal radiostation zijn zegje wil doen over de invloed van mensen op de klimaatverandering, wordt hij door de presentator ruw overschreeuwd.

Klimaatwetenschapper Ben Santer ontvangt via e-mail honderden bedreigingen. Volgens de documentaire heeft Morano hier de kwade hand in. Hij lekt ‘per ongeluk’ de e-mailadressen van vooraanstaande wetenschappers naar het publiek. Die kunnen dan heerlijk tekeer gaan tegen die ‘linkse communisten’, die hun vrijheden proberen in te perken.

Om met de kaartgoochelaar te eindigen: “Don’t let them stack the deck.” Nee, laat niet in je kaarten kijken. ‘Merchants of Doubt’ is een ontluisterend kijkje in de keuken van het topsegment bedrijfsleven Amerika. We zien hoe waarheden onder het tapijt worden geschoven. Je kan marionetten alles laten zeggen, als dit de omzetcijfers maar ten goede komt, een trieste constatering…

Ruud Stift

Waardering: 4

DVD- en blu-ray-release: 9 september 2015