Merlijn de Tovenaar – The Sword in the Stone (1963)

Regie: Wolfgang Reitherman | 76 minuten | animatie, familie, fantasie, musical | Originele stemmencast: Sebastian Cabot, Karl Swenson, Rickie Sorensen, Junius Matthews, Ginny Tyler, Martha Wentworth, Norman Alden, Alan Napier, Richard Reitherman, Robert Reitherman | Nederlandse stemmencast: Lex Goudsmit, Pieter Verbiest, Ger Smit, Coen Flink, Edwin Rutten, Tonny Huurdeman

De legende van King Arthur houdt al eeuwen vele mensen in haar greep. Disney bracht met de verfilming van T.H. White’s boek ‘The Sword in the Stone’, onderdeel van een serie van vier verhalen over de legendarische koning, het verhaal op het witte doek in 1963. De film komt na het succes van ‘101 Dalmatiërs’ en ‘Sleeping Beauty’. Kinderen konden genieten van de avonturen van de jonge Wart, een wees die geadopteerd is door Sir Ector en schildknaap is van zijn zoon Kay. Hij wordt onder de hoede genomen door Merlijn de tovenaar, een wijs oud baasje dat in de toekomst kan kijken en die Wart leert dat hersens belangrijker zijn dan lichamelijke kracht.

Jammer van deze film is dat Merlijn als een stuntelende tovenaar wordt voorgesteld. Hierdoor wordt de essentie van het verhaal van T.H. White teniet gedaan. Eigenlijk hoort Merlijn ontzag in te boezemen, maar Disney koos voor een andere benadering. De scènes waarin Merlijn Wart leert zich in een vis, een eekhoorn en een vogel te veranderen, zijn amusant, maar wel een beetje aan de lange kant. Ze nemen het leeuwendeel van de film in beslag. Daardoor dekt de Nederlandse titel ‘Merlijn de tovenaar’ beter de lading dan de Engelse. Het zwaard uit de titel komt alleen in de laatste tien minuten voor en in het begin, als de voice-over vertelt wat er gebeurt als de zwaard uit het aambeeld getrokken wordt. De persoon die hierin slaagt wordt namelijk de nieuwe koning van Engeland. Dat Wart eigenlijk de jonge King Arthur is, is geen verrassing, je gaat je alleen afvragen of de betreffende scène überhaupt nog wel komt, omdat het zo lang duurt voor de groep in Londen is.

De animaties zijn uiterst vakkundig, zoals je van Disney mag verwachten. De liedjes zijn weer vrolijk en voegen daadwerkelijk iets toe aan de film. Wat irriteert is de veranderende stem van Arthur/Wart. Er zijn drie stemacteurs die zijn stem inspreken, en er is niet gelet op de toon van de stemmen. Één van de hoogtepunten in de film zit helaas vrij in het begin, als Merlijn zijn hele huishouden in een koffer weet te krijgen. De karakters van Sir Ector en Kay zijn nauwelijks uitgediept, waardoor zij slechts fungeren als behang. De scène met de verliefde eenkhoorn is – hoewel langdradig – de enige scène die iets van ontroering of emotie bij de kijker op zal roepen. Hoewel de film de jongere kinderen wel zal aanspreken, is dit één van de weinige Disney-films die minder geschikt is voor hun ouders. Jammer, want er had veel meer ingezeten.

Monica Meijer

Waardering: 2.5

‘Merlijn de tovenaar’ (‘The Sword in the Stone’) verschijnt woensdag 23 oktober 2013 op blu-ray.