Met mes (2022)

Recensie Met mes CinemagazineRegie: Sam de Jong | 79 minuten | drama | Acteurs: Hadewych Minis, Gijs Naber, Roeland Fernhout, Nils Verkooijen, Oussama Ahammoud, Shahine El-Hamus, Vincent Linthorst, Nadja Hüpscher, Maas Bronkhuyzen, Steef Cuijpers, Sabri Saad El-Hamus, Kaltoum Boufangacha, Sylvia Poorta, Michiel Kerbosch, Esther Scheldwacht, Phi Nguyen, Michel Sminia, Korneel Evers, Dim Balsem, Fabienne Meershoek, Tim Linde, Anis de Jong, Finn Poncin, Amine Benhamouch, Arianne Fennema, Dorothy Blokland, Akwasi Owusu-Ansah, Xem van Driel, Arjen Busscher, Chiel ten Cate

Wat twee drie-letterige woordjes wel niet voor een gevolgen kunnen hebben na een onbezonnen actie op een achteraf pleintje. De ongewoon uit de kluiten gewassen scholier Yousef (Shanine El-Hamus) wil niets liever dan die ene ultra shiny zonnebril om indruk te maken op zijn vriendje Laurens. De met fonkelende beugel uitgeruste Lingo-presentatrice Eveline (Hadewych Minis) droomt van een gewichtige koersverandering in haar ingekakte loopbaan. Het lot brengt ze bij elkaar als Yousef de uitgerangeerde tv-presentatrice haar hightech camera voor journalistieke doeleinden afhandig maakt. Kan hij mooi voor die luxe zonnebril omruilen. Maar tijdens een politieverhoor voegt Eveline er op fluistertoon aan toe: “… met mes”. Kan ook geen kwaad voor de verzekering. Yousef hangt, en Eveline vervolgens aan zijn lippen. Ze bombardeert de innemende Yousef tot het lijdend voorwerp van de audiovisuele zoektocht naar het ware gezicht van de Nederlandse samenleving. Echter de waarheid snijdt in ‘Met mes’ aan twee kanten.

Kort na het compleet van de pot gerukte ‘De Drie Musketiers’ (2021), een grofkorrelige samenwerking met de theatergroep De Warme Winkel, gaat regisseur Sam de Jong voor zijn vierde speelfilm vrolijk verder op de absurde tour. Waar de Jong zich nog redelijk inhield bij ‘Prins’ (2015) en de meer rauw-realistische New York productie ‘Goldie’ (2019), trapt hij met zijn twee laatste producties vol het gas in qua tonale en stilistische uitspattingen. Eigenlijk kon je hem bij zijn eerder werk al niet voor één gat vangen, zoals de fleurige animaties in ‘Goldie’ getuigen. Maar voor ‘Met mes’ gaat de Jong zich helemaal te buiten aan stijl. Noem het experimenteerdrift dan wel overmoedig naast de pot pissen, het levert in ieder geval zo’n tachtig minuten aan bevreemdende scènes op waar Alex van Warmerdam misschien voor zou terugdeinzen.

Wat als iedereen hip(ster), inclusief ouders en grootouders, is en heeft ingekocht op het idee van ongebreideld individualisme? De aankleding van de set en de personages is retro-toekomstig, gemodelleerd naar jaren tachtig fout, wat soms lekker op de lachspieren werkt. Daarnaast stralen de pastelkleuren in de film een vervaagd, licht dystopisch, toekomstbeeld uit zoals in ‘Welt am draht’ (Rainer Werner Fassbinder, 1973), inclusief robotachtig acteerwerk. Actrice Hadewych Minis lijkt zich constant af te vragen waar ze in hemelsnaam in beland is. Het haalt zo op geniepige wijze de angel uit dat stukje ‘echt’ acteren die Nederlandse film en televisie uit volle borst belijdt.

“Je camera is jouw wapen”, zegt Yousef tegen Eveline als ze voor de zoveelste keer de lens op hem richt om de waarheid over de beroving te ‘contextualiseren’. De film barst bijna uit haar voegen van dit soort sappige Eddy Terstall/Theo van Gogh – mediasatire. Filmisch breekt ‘Met mes’ tevens allerlei ‘realisme’-regels omtrent continuïteit, cinematografie en geluid. De Jong toont soms alleen voeten of middenriffen in beeld en stopt er flauwe audiofratsen in, zoals parkeergeluiden onder beelden van personages die op een stoel plaatsnemen. ‘Met Mes’ zweeft visueel ergens tussen de clowneske beeldgrapjes van Jacques Tati en de snerpende filmessays van Jean Luc Godard in. Kortom, een licht bitse potpourri aan cinema.

Speelt bij de keuze voor een mediasatire de teleurstelling in het effect dat neoliberalisme heeft op het huidige medialandschap? Of wordt die boosheid ook weer op de hak genomen? De Jong toont bovenal dat er consequenties zitten aan het klakkeloos produceren en consumeren van audiovisueel voer. Dit blijft een waardevolle observatie over onze media, maar spijtig genoeg schiet de Jong niet zo scherp als Godard.

Ondanks de tonale verschuiving naar meer drama gaat de obsessie met mediadeconstructie ten koste van de uitdieping van de persoonlijke verhalen van Yousef en Eveline. Die raken ondergesneeuwd in al die visuele en intertekstuele foefjes. Echter dit hoort ongetwijfeld bij de zelfreflectie van ‘Met mes’ als audiovisueel medium, want welke beelden en geluiden zijn nog wel te vertrouwen? Ook voor ‘waarachtig’ drama heeft de media immers stapels draaiboeken klaarstaan. Zo weet de Jong niet helemaal te ontsnappen aan het droste-effect waarin zelfverwijzing een doel op zich wordt. Uiteindelijk zal deze wonderlijke filmische cocktail voor het ene publiek dan ook beduidend beter smaken dan het andere. Maar wees gerust, het is geen explosief materiaal.

Roy van Landschoot

Waardering: 3.5

Bioscooprelease: 14 april 2022
DVD-release: 13 juli 2022