Minding the Gap (2018)

Recensie Minding the Gap CinemagazineRegie: Bing Liu | 93 minuten | documentaire | Met: Keire Johnson, Bing Liu, Zack Mulligan

Vaak komen de beste documentaires voort uit beelden of verhalen die min of meer toevallig tot stand zijn gekomen. Wanneer de stille Bing Liu op jonge leeftijd besluit de beslommeringen van zijn skateboardende vriendengroep op camera vast te leggen, zal hij niet direct gedacht hebben dat hij met ‘Minding the Gap’ tien jaar later een Oscarnominatie voor Beste Documentaire op zak zou hebben.

In de uitzichtloze krochten van het economisch allang tot stilstand gekomen plaatsje Rockford in Illinois, ontvouwt Liu langzaam de schrijnende verhalen achter de levens van zijn vrienden én zichzelf. Het resultaat is een indringende documentaire over de onuitwisbare invloed van een gebroken gezin, die zich tegelijkertijd laat lezen als parabel over de rauwe onderkant van de Amerikaanse samenleving.

Waar ‘Minding the Gap’ zich in eerste aanleg lijkt te ontvouwen als intiem inkijkje in een vriendengroep samengebracht door het skateboard, ontpopt de documentaire zich in de loop van het verhaal steeds meer tot een schrijnend relaas over zaken als kindermishandeling, mislukt ouderschap en hoe deze vicieuze cirkel zich continu lijkt te herhalen. Treffend zijn hierbij bijvoorbeeld de terzijdes waarin Liu spreekt met de moeder van Keire, die keer op keer terug lijkt te vallen in dezelfde uitzichtloze liefdesavonturen, of nog meer in de onstuimige liefdesrelatie tussen Zack en Nina, zelf op de drempel van het op voorhand gedoemde ouderschap.

De soms destructieve invloed van familie wordt in ‘Minding the Gap’ op een hartverscheurende manier invoelbaar gemaakt. Denk aan een scène waarin Keire opvallend gelaten uit de doeken doet hoe zijn broer zijn zuurverdiende spaargeld afhandig heeft gemaakt. Maar ook bijvoorbeeld een relaas van Nina over het ontbreken van elke vorm van genegenheid in haar jeugd, en de onwennigheid die dit in nieuwe situaties met zich meebrengt. Of hoe Bing zijn broer een rondleiding laat geven door hun ouderlijk huis: al dwalend door de gangen ervaart de kijker bijna zelf de pijn die de jeugd van deze jongens verscheurde. Het pijnlijkst zijn echter misschien nog wel de scènes tussen Liu zelf en zijn ogenschijnlijk timide moeder, over de onuitwisbare terreur die de stiefvader op het gezin losliet. Het culmineert uiteindelijk in een hartverscheurende apotheose die geen kijker onberoerd zal laten.

En toch slaagt Liu er knap in om de loodzware thematiek nooit als te zware molensteen op de nek van de kijker te leggen, omdat hij de misschien wel utopische schoonheid van de hoop nooit uit het oog verliest. Denk aan het moment waarop een van de jongens trots zijn nieuwe auto toont, en verderop in de film eindelijk de schepen achter zich durft te verbranden. Of hoe Liu zich uiteindelijk zelf in het reine lijkt te kunnen brengen met zijn pijnlijke jeugd.

Al is het uiteindelijk vooral de onmacht die regeert in ‘Minding the Gap’, nergens zo treffend geïllustreerd als in een archiefbeeld waarop Keire na een ruzie een skateboard aan gort probeert te trappen. Wat zich in eerste instantie lijkt te presenteren als een tragikomische terzijde, laat zich met de kennis van later lezen als een allegorie op de pijnlijke onmacht van de kinderen. De personages zijn uiteindelijk altijd op zichzelf aangewezen; familie biedt nauwelijks een vangnet, en de overheid en economische situatie lijken de zaken enkel te verergeren. Daarmee biedt ‘Minding the Gap’ ook weer een indringende inkijk in het kapotte Amerika. Voor reparatie hoeft geen van de hoofdrolspelers ergens aan te kloppen: brokstukken zijn voor eigen rekening. Vluchten lijkt een utopie. Behalve op het skateboard dan.

Alex Mazereeuw

Waardering: 5

Bioscooprelease: 28 februari 2019
DVD-release: 16 augustus 2019